Słowa kluczowe
dostosowania
ASD
trudności zawodowe labour market
adjustments
ASD
work difficulties
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł obejmuje analizę sytuacji osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu na rynku pracy oraz propozycje dostosowań, mających poprawić ich funkcjonowanie zawodowe. Praca i samorealizacja są istotne dla poczucia autonomii, jednak osoby z ASD często napotykają na trudności w znalezieniu pracy. Pomimo wielu pozytywnych cech i umiejętności osób z ASD, nadal istnieją społeczne przekonania i stereotypy, które prowadzą do marginalizacji i ograniczenia szans na rozwój zawodowy dla tej grupy. W artykule omówione zostały także problemy komunikacyjne, interakcyjne i sensoryczne, z którymi borykają się osoby z ASD w miejscu pracy. Opisane zostały też wskazówki, które mogą być cenne dla tych osób. Propozycje dostosowań obejmują zmiany w zakresie poszerzania świadomości społecznej, elektroniczną formę komunikacji oraz odpowiednie przystosowanie przestrzeni pracy. Istotne jest również uwzględnienie indywidualnych potrzeb osób z ASD. w społeczeństwie dążącym do inkluzji każda osoba powinna mieć możliwość rozwijania się zawodowo i uczestnictwa w życiu społecznym. Wprowadzenie odpowiednich dostosowań może znacząco poprawić sytuację osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu na rynku pracy, zapewniając im możliwość samorealizacji i integracji społecznej.
Bibliografia
Buława-Halasz, J. (2017). Rehabilitacja społeczna i zawodowa dorosłych osób autystycznych. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Czerw, M. (2022). Osoba ze spektrum autyzmu na rynku pracy. Homo et Societas. Wokół Pracy Socjalnej, 7, 107-119. https://doi.org/10.4467/25436104HS.22.008.17351
Danielewicz, D. (2022). Dorośli w spektrum autyzmu – specyfika funkcjonowania, potrzeby, ograniczenia, możliwości. Psychologia Wychowawcza, 66(24), 23-35.
Gajda, M. (2017). Pracownik ze spektrum autyzmu. Integracja, 1(141), 26-29.
Kim, S. K. (2015). Recent update of autism spectrum disorders. Korean journal of pediatrics, 58(1), 8–14. https://doi.org/10.3345/kjp.2015.58.1.8
Lindyberg, I., Woynarowska, A. (2016). Wsparcie dorosłości osób z Autystycznego Spektrum Zaburzeń w Polsce. Rozwiązania systemowe, możliwości i ograniczenia. Niepełnosprawność, 2016, 80-95. https://doi.org/10.4467/25439561.NP.16.005.6831
Mannion, A., Leader, G. (2013). Comorbidity in autism spectrum disorder: a literature review. Research in Autism Spectrum Disorders, 7(12), 1595–1616. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2013.09.006
Matson, J. L., Goldin, R. L. (2013). Comorbidity and autism: Trends, topics and future directions. Research in Autism Spectrum Disorders, 7(10), 1228–1233. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2013.07.003
Nord, D. K., Stancliffe, R. J., Nye-Lengerman, K., Hewitt, A. S. (2016). Employment in the community for people with and without autism: a comparative analysis. Research in Autism Spectrum Disorders, 24, 11–16. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2015.12.013
Oksztulski, M. (2023). Między ideałem a realiami – zakłady aktywności zawodowej a zatrudnienie osób ze spektrum autyzmu. Białostockie Studia Prawnicze, 28(4), 235-252. https://doi.org/10.15290/bsp.2023.28.04.14
Płatos, M. (2016). Ogólnopolski Spis Autyzmu. Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w Polsce. Warszawa: Stowarzyszenie Innowacji Społecznych „Mary i Max”.
Stein-Szała, K. (2019). Osoby ze spektrum autyzmu w drodze ku dorosłości na podstawie działań i doświadczeń Stowarzyszenia Pomocy Osobom Autystycznym Dalej Razem. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, 3(32), 41-62.
Strzelecki, D. D. (2023). Samostanowienie jako element rehabilitacji osób z niepełnosprawnością intelektualną – rola podstawowych potrzeb psychologicznych. Niepełnosprawność i Rehabilitacja, 90(2), 54–68. https://doi.org/10.5604/01.3001.0053.8782
Szmania, L. (2016). Możliwości i ograniczenia osób z zaburzeniami spektrum autyzmu w realizacji własnych wizji dorosłości. Studia Edukacyjne, 39, 331–349. https://doi.org/10.14746/se.2016.39.19
Tokarczyk, I. (2018). Przystosowanie stanowisk pracy dla osób o specyficznych potrzebach – studium przypadku. Archiwum Wiedzy Inżynierskiej, 3(2), 30-32.
Tomczak, M. (2019). Osoby ze spektrum zaburzeń autystycznych w cyfrowym środowisku pracy – przegląd rozwiązań technologicznych wspierających integrację. Edukacja Ekonomistów i Menedżerów, 52(2), 45–54.
Walendzik, G., Nowak, V. (2021). Wsparcie osób z autyzmem i zespołem Aspergera: Przygotowanie do samodzielnego funkcjonowania. Kontrola Państwowa, 1, 59-74. https://doi.org/10.53122/ISSN.0452-5027/2021.1.4
Zawieska, W. (red.). (2014). Projektowanie obiektów, pomieszczeń oraz przystosowanie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych o specyficznych potrzebach. Warszawa: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy.
Netografia
Sheldon, R. (2021). Autism at Work: Overcoming Challenges. https://www.helpguide.org/articles/autism-learning-disabilities/autism-at-work.html (dostęp: 23.02.2024)