Keywords
niepełnosprawność intelektualna
trudności emocjonalne
wsparcie rodziny
postawa parenthood
intellectual disability
emotional difficulties
family support
attitude
How to Cite
Abstract
The aim of this article is to analyse the attitudes of parents of children with intellectual disabilities towards the diagnosis and its impact on their daily functioning. Particular attention is given to coping mechanisms, adaptation strategies and the importance of social support in the process of acceptance and integration of the new life situation, as well as the classification of intellectual disability in the light of the latest approaches to diagnosis. Planning and preparing for parenthood has many facets, but no parent initially envisages a scenario in which the expected offspring will have a disability, including mental handicap, which is the main focus of this article. The birth of a child with a disability is a situation that probably no parent will ever be ready for, which is why it is so important to understand the stages of adjustment to the diagnosis and the factors that determine attitudes towards the diagnosis, in order to better understand these parents and provide them with the right and necessary support. The word support takes on a broad meaning in this context, because if we pay attention to the research by Sonia Kędziora, for example, we can see that parents are not most affected by financial problems, so support should also include, among other things, the emotional area.
References
American Psychiatric Association. (2018). Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM-5®. Wrocław: EDRA Urban & Partner.
Bakiera, L. (2009). Psychologiczne aspekty rodzicielstwa. Psychologia Rozwojowa, 14(3), 23-41.
Cunninghama, C. (1994). Dzieci z zespołem Downa. Poradnik dla rodziców. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Cytowska, B. (2002). Drogi edukacyjnie dzieci niepełnosprawnych intelektualnie. Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, Radom: Instytut Technologii Eksploatacji.
Ćwirynkało, K., Włodarczyk-Dudka, M., Arciszewska, A. (2015). Postawy rodziców wobec dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Przegląd Badań Edukacyjnych, 2(21), 35-59.
Eagly, A. H., Chaiken, S. (1993). The psychology of attitudes. Nowy Jork: Harcourt Brace Jovanovich College Publishers.
Emerson, E. (2007). Poverty and people with intellectual disabilities. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 13(2), 107-113. https://doi.org/10.1002/mrdd.20144
Gąsior, H. (2004). Czynniki determinujące postawy rodzicielskie wobec dzieci upośledzonych umysłowo. W: S. Juszczyk (red.), Chowanna T.1(22) (s. 36-50). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Gumienny, B. (2016). Funkcjonowanie dorosłych osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną–poglądy rodziców. Niepełnosprawność–zagadnienia, problemy, rozwiązania, 3, 92-112.
Kędziora, S. (2017). Wsparcie społeczne spostrzegane przez rodziców osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną. Nauczyciel i Szkoła, 4(64), 68-82.
Kirenko, J., Parchomiuk, M. (2008). Edukacja i rehabilitacja osób z upośledzeniem umysłowym. Lublin: Wydawnictwo Naukowe UMCS.
Komorowska, O. (2018). Aktywność życiowa rodziców wychowujących dziecko z niepełnosprawnością jako istotny element ochrony ich zdrowia. Acta Universitatis Wratislaviensis. Ekonomia, 24(2), 61-72. https://doi.org/10.19195/2084-4093.24.2.5
Kornas-Biela, D. (2009). Pedagogika prenatalna. Nowy obszar nauk o wychowaniu. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Kościelska, M. (2005). Oblicza upośledzenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kramarczyk, J. (1989). Psychospołeczne konsekwencje niepełnosprawności intelektualnej dzieci. Przegląd Psychologiczny, 32(1), 87-99.
Lamęcka-Adamek, J. (2002). Rodzina wobec problemu niepełnosprawności intelektualnej dziecka. Nauczyciel i Szkoła, 3-4 (16-17), 46-60.
Marmola, M. (2015). Relacje w małżeństwie a postawy rodziców wobec niepełnosprawnych dzieci. Kultura - Przemiany - Edukacja T. 3, 132-143.
Piotrowicz, R., Rymarczyk, K. (2015). Niepełnosprawność intelektualna- neurofizjologiczne zaburzenie rozwoju. W: F. Rybakowski, A. Rozetti (red.), Spektrum Autyzmu-neurorozwojowe zaburzenia współwystępujące (s. 155-179). Warszawa: Krajowe Towarzystwo Autyzmu.
Pisula, E. (2007). Rodzice i rodzeństwo dzieci z zaburzeniami rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Plopa, M. (2008). Psychologia rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Przetacznik-Gierkowska, M., Włodarski, Z. (1994). Psychologia wychowawcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rembowski, J. (1972). Więzi uczuciowe w rodzinie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Smykowska, D. (2010). Rodzina wychowująca dziecko z niepełnosprawnością. W: I. Janicka (red.), Rodzice i dzieci w różnych systemach rodzinnych (s. 181–195). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Stelter, Ż. (2013). Pełnienie ról rodzicielskich wobec dziecka niepełnosprawnego intelektualnie. Warszawa: Difin.
Stelter, Ż. (2014). Sposób realizacji roli rodzicielskiej wobec dziecka niepełnosprawnego intelektualnie. Polskie Forum Psychologiczne, 19(1), 87-109.
Twardowski, A. (1999). Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych. W: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie (s. 18–52). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Ziemska, M. (2009). Postawy rodzicielskie. Warszawa: Wiedza Powszechna.
NETOGRAFIA
World Health Organization. (2024). Clinical descriptions and diagnostic requirements for ICD-11 mental, behavioural and neurodevelopmental disorders. Pobrano dnia 9 lutego 2025 roku z: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/375767/9789240077263-eng.pdf
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Copyright (c) 2025 Scientific Journal of Special Education