Abstrakt
Szkoły specjalne przysposabiające do pracy pełnią istotną rolę w procesie przygotowania osób z niepełnosprawnością intelektualną do autonomicznego życia. Ich zadaniem jest nie tylko rozwijanie kompetencji zawodowych oraz społecznych uczniów, lecz także wspieranie tych osób w budowaniu poczucia własnej wartości i autonomii. Artykuł porusza zagadnienie dorosłości osób z niepełnosprawnością intelektualną poprzez analizę jej różnych wymiarów - biologicznego, prawnego, społecznego i psychologicznego, Podkreśla znaczenie szkoły przysposabiającej do pracy jako placówki, która wspiera uczniów w rozwijaniu niezależności i aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym oraz wzmacniania poczucia ich własnej wartości. Artykuł stanowi analizę celów, zadań oraz form zajęć realizowanych przez szkoły specjalne przysposabiające do pracy, które zawarte są w podstawie programowej. Szczególnie istotne jest kształtowanie kompetencji komunikacyjnych, przygotowanie do podejmowania samodzielnych, a przy tym odpowiedzialnych decyzji oraz nabycie umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach. Dzięki odpowiednio dobranym metodom nauczania i indywidualnemu podejścia do ucznia, szkoły te pomagają w dużej mierze odnaleźć się w społeczeństwie oraz zwiększyć szansę na podjęcie zatrudnienia w przyszłości.
Bibliografia
Dubas, E. (2004). Podstawowa kategoria andragogiczna „dorosłość” i jej aksjologiczny kontekst. W: J. Kostkiewicz (red.), Aksjologia edukacji dorosłych (s. 199-214). Lublin: KUL.
Glanc, Z. (2011). Obraz dorosłości w dobie ponowoczesnej. Mozaika wymiarów dorosłości. Edukacja Dorosłych, 1, 115 - 132.
Gołubiew-Konieczna, M. (2006). Edukacja uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w świetle aktualnych przepisów prawa oświatowego. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne “Akapit”.
Grudziewska, E., Mikołajczyk, M., Zozula, J. (2019). Pomoc społeczna i praca socjalna w dobie dynamicznych przemian społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Nowak-Tylewska, B. (2011). Wypełnianie zadań rozwojowych przez osoby dorosłe z umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną. W: B. Cytowska (red.), Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań - krytyka podejść - propozycje rozwiązań (s. 17 - 42). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Otrębski, W. (2007). Interakcyjny model rehabilitacji zawodowej osób z upośledzeniem umysłowym. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Rzedzicka, K. (2003). Społeczne koncepcje dorosłości a niepełnosprawność. W: A. Kobylińska, K. Rzedzicka (red.), Dorosłość, niepełnosprawność. czas współczesny. Na pograniczach pedagogiki specjalnej. Kraków: Impuls.
Sidor, B. (2009). Podmiotowość osoby z niepełnosprawnością umysłową. W: A. Klinik (red.), Edukacja jako proces socjalizacji osób niepełnosprawnych. Problemy edukacji, rehabilitacji i socjalizacji osób niepełnosprawnych (s. 81-89). Kraków: Wydawnictwo Impuls.
Smółka, P. (2008). Kompetencje społeczne. Metody pomiaru i doskonalenia umiejętności interpersonalnych. Kraków: Oficyna Wolters Kluwer Polska.
Woynarowska, A. (2014). Zadania szkół przysposabiających do pracy jako miejsc wsparcia dorastania młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną do bycia dorosłym. Niepełnosprawność, 14, 163 - 183.
Wyczesany, J. (2002). Pedagogika upośledzonych umysłowo. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Wyczesany, J., Gajdzica, Z. (2006). Uwarunkowania edukacji i rehabilitacji uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Kraków: Impuls.
AKTY PRAWNE
Rozporządzenie MEN z dnia 14 lutego 2017 w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356. Załącznik 5).
Rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1578).
Ustawa o systemie oświaty (Dz. U. z 1991 r. nr 95 poz. 425).
Ustawa Prawo Oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59).

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2025 Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej