Słowa kluczowe
intellectual disability
family
coherence
disability
attitudes
society Rodzeństwo
niepełnosprawność intelektualna
rodzina
poczucie koherencji
niepełnosprawność
Postawy
Społeczeństwo
Jak cytować
Abstrakt
W artykule przedstawiono problematykę postaw rodzeństwa względem brata lub siostry z niepełnosprawnością intelektualną. Tekst porusza takie zagadnienia jak: stereotypowe postrzeganie społeczne osób z niepełnosprawnością oraz sytuacja rodzeństwa osób z niepełnosprawnością intelektualną w ujęciu literatury naukowej. Autorki głownie skupiają się na zjawisku specyfiki funkcjonowania rodziny z dzieckiem z niepełnosprawnością intelektualną, z uwzględnieniem definicji pojęcia niepełnosprawność intelektualna, rodziny i jej funkcji, wraz z ujęciem systemowym. Zjawiska poczucia koherencji, biorąc pod uwagę koncepcję salutogenezy, a także sytuację życiową braci i sióstr osób z niepełnosprawnością intelektualną. Artykuł rozwija również kwestie doświadczenia samotności i osamotnienia przez rodzeństwo, jego przyczyny oraz skutki wpływające na ich jakość funkcjonowania. Porusza zjawiska szkodliwych mechanizmów obronnych rodziny, wzajemnej zależności, trudnych relacji oraz atrybucji odpowiedzialności za dziecko z niepełnosprawnością przypisywaną pełnosprawnemu rodzeństwu. Tekst przedstawia dane statystyczne związane z omawianym zagadnieniem, które zostały opracowane na podstawie zgromadzonych materiałów źródłowych oraz przeprowadzonych analiz.
Bibliografia
Antonovsky, A. (1995). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia: Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Warszawa: Wydawnictwo IPN.
Dubas, E. (2006). Samotność – uniwersalny „temat” życia ludzkiego i wychowania. W: P. Domeracki, W. Tyburski (Red.), Zrozumieć samotność. Studium interdyscyplinarne (s. 338–339). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Górecki, M. (2006). O różnym rozumieniu samotności. Pedagogika Społeczna, 3.
Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Izdebska, J. (2004). Dziecko osamotnione w rodzinie: kontekst pedagogiczny. Białystok: Trans Humana.
Jurkiewicz, P. (2017). Rodzeństwo osób z niepełnosprawnością intelektualną w drodze od osamotnienia do zaradności, zrozumiałości i sensowności. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.
Kościółek, M. (2021). Pełnosprawne rodzeństwo wobec niepełnosprawności siostry lub brata w biegu życia. W: G. Godawa (red.), Rodzeństwo i jego odsłony (s. 183–211). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.
Linca-Ćwikła, A. (2018). Pedagogiczne uwarunkowania poczucia koherencji. Roczniki Pedagogiczne, 10(3), 45–57.
Myśliwczyk, I. (2022). Doświadczanie relacji z rodzeństwem z niepełnosprawnością w rekonstrukcjach biograficznych. Niepełnosprawność i Rehabilitacja, 86(2), 2022.
Nnamchi, O. C., Ike, O. O., Okafor, C. O. (2021). Attitude of siblings towards their disabled brother/sister: Examining the roles of sibling position and socio-economic status. Nigerian Journal of Psychological Research, 17(1), 45-52.
Piotrowicz, R., Rymarczyk, K. (2015). Niepełnosprawność intelektualna – neurorozwojowe zaburzenie. W: A. Rozetti, F. Rybakowski (red.), Spektrum autyzmu – neurorozwojowe zaburzenia współwystępujące (s. 155–179). Łódź: Krajowe Towarzystwo Autyzmu.
Sęk, H., Pasikowski, T. (2001). Zdrowie – Stres – Zasoby. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Terelak, J. F. (1999). Źródła stresu. Teoria i badania. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej.
Walęcka-Matyja, K., Przybylak, A. (2013). Sytuacja życiowa rodzeństwa osób z niepełnosprawnością intelektualną. W: D. Müller, A. Sobczak (red.), Rozwój i jego wspieranie w perspektywie rehabilitacji i resocjalizacji (s. 69-88). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. http://doi.org/10.18778/7969-022-0.06
Wolska-Zogata, I. (2012). Postawy społeczne wobec osób niepełnosprawnych – przegląd badań. Współczesne Pielęgniarstwo i Ochrona Zdrowia, 1(4), 81–86.
Żyta, A. (2013). Rodzeństwo osób z niepełnosprawnością. Warszawa: Stowarzyszenie Rodzin i Opiekunów Osób z Zespołem Downa „Bardziej Kochani”.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Prawa autorskie (c) 2025 Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej