No. 16 (2023)

Prezentowane artykuły i wywiady w kolejnym, szesnastym numerze Zeszytów Naukowych Pedagogiki Specjalnej są wynikiem refleksji związanej z teoretycznymi i praktycznymi aspektami znaczenia sztuki w życiu osób z niepełnosprawnością. Podjęta przez Autorów tematyka wpisuje się w aktualne paradygmaty pedagogiki specjalnej, szczególnie w paradygmat emancypacyjny, w którym akcentuje się podmiotowość, autonomię, a także szanse i możliwości samorealizacji osób z wybraną niepełnosprawnością. Wpływ sztuki na rozwój każdego człowieka może być wielokierunkowy i wielostronny. Z jednej strony może stanowić punkt wyjścia do otwarcia się i realizowania różnorodnych form swobodnej ekspresji twórczej. Wtedy poprzez osobiste działania człowiek ukazuje siebie, swoją indywidualność. Jest autorem, artystą, twórcą, kreatorem. Ważne znaczenie ma to, że podejmując tego rodzaju aktywność ujawnia siebie i spełnia własne marzenia. Z drugiej strony dzięki sztuce przełamuje lęki, odreagowuje napięcie, problemy dnia codziennego, a nawet stres i tym samym zapomina o troskach i smutkach. Dodatkowo ma szansę uczestniczyć w przeżyciach i poznawać doświadczenia innych ludzi. Taka kathartyczno-kompensacyjna funkcja sztuki wyraża się w uzewnętrznianiu najbardziej intymnych doznań, silnych emocji, zaspokojeniu potrzeby samorealizacji, a także rozwijaniu talentu i osiąganiu sukcesów. Bez wątpienia, sztuka dla osób z niepełnosprawnością jest wyjątkową i swoistą przestrzenią, w której urzeczywistniają się. Jest też ekspresyjnym odbiciem ich dążeń do szeroko rozumianej autonomii i pewnego rodzaju wyrazem integracji ze społeczeństwem. Treść artykułów opracowanych przez młodych naukowców w ogólnym zarysie odzwierciedla taki szeroki kontekst znaczenia obecności sztuki w życiu osób z niepełnosprawnością i stanowi przyczynek do głębszej refleksji na ten temat.

dr hab. Katarzyna Plutecka, prof. UP