Osoba z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim w polskim systemie edukacji

A person with mild, moderate, severe and profound intellectual disabilities in the Polish educational system

Kinga Bazarnik
ORCID: 0009-0007-4697-2699
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

Artykuł przedstawia kompleksowe informacje dotyczące wszystkich etapów edukacji uczniów z różnym stopniem niepełnosprawności intelektualnej w polskim systemie edukacji, przy uwzględnieniu odpowiednich aktów prawnych regulujących omawiane zagadnienia. Na początku przedstawione zostały zgeneralizowane cechy funkcjonowania każdego stopnia niepełnosprawności, zestawione w sposób tabelaryczny. Zabieg ten poczyniony został w celu wprowadzenie w temat oraz ułatwienie zrozumienia kolejnych aspektów. Artykuł zawiera również sekcję poświęconą inkluzyjnemu oraz segregacyjnemu kształceniu dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, wraz z analizą sposobu postrzegania tych dwóch form edukacji przez różne państwa na świecie. Poprzez analizę różnych aspektów edukacji osób z niepełnosprawnością intelektualną, artykuł może stanowić wartościowy wkład w zrozumienie i poprawę jakości procesu nauczania oraz zapewnienia równych szans edukacyjnych dla wszystkich uczniów.

Słowa kluczowe: niepełnosprawność intelektualna, stopnie niepełnosprawności, funkcjonowanie, polski system edukacji, segregacja, inkluzyjne kształcenie

Abstract:

The article presents comprehensive information on all stages of education of students with various degrees of intellectual disabilities in the Polish education system, taking into account the relevant legal acts governing the issues discussed. At the outset, generalized features of the functioning of each degree of disability are presented, tabulated. This treatment was done in order to introduce the topic and facilitate understanding of subsequent aspects. The article also includes a section on inclusive and segregated education for children with intellectual disabilities, along with an analysis of how these two forms of education are viewed by different countries around the world. By analyzing various aspects of education for people with intellectual disabilities, the article can make a valuable contribution to understanding and improving the quality of the learning process and ensuring equal educational opportunities for all students.

Key words: intellectual disability, degrees of disability, functioning, Polish education system, segregation, inclusive education

 Bibliografia:

• Bełza, M. (2015). Systemy edukacji osób umiarkowanie i znacznie oraz głęboko niepełnosprawnych intelektualnie (na przykładzie rozwiązań w Anglii, Republice Czeskiej i Polsce). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Chrzanowska, I. (2014). Nauczanie inkluzyje w doświadczeniach polskich – podstawy prawne i społeczne uwarunkowania. Studia edukacyjne, 30, 109-117.
• Domarecka-Malinowska, E. (2005). Edukacja osób niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu głębokim – próba oceny dokonań pedagogicznych. Szkoła Specjalna, 2, 93–101.
• Głodkowska, J. (2010). Model kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – rożnice nie mogą dzielić. Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Materiały szkoleniowe, cz, 1.
• Krawczyk, T. (2017). Dlaczego jestem “inny”? – przyczyny występowania niepełnosprawności intelektualnej. W: P. Domżał, M. Gitling, I. Wojaczek (red.), Socjologiczno-pedagogiczne aspekty niepełnosprawności. T. 4: wybrane problemy i kwestie społeczne (82- 97). Racibórz: Wydawnictwo Polska Edukacja.
• Kubicki, P. (2016). Między włączaniem, a segregacją – szkoły w Polsce wobec uczniów z niepełnosprawnościami. Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, 22, 107-118.
• Stelter, Ż. (2006). Charakterystyka niepełnosprawności intelektualnej. Zagadnienia szczegółowe. W: „Dobry Start” – szkolenia dla usługodawców osób niepełnosprawnych.
• Rafał-Łuniewska, J., (b.d.). Wskazania do pracy z uczniem
  z niepełnosprawnością w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim. www.ore.edu.pl (dostęp z dnia 23.02.2024).
• Wysocka, M. (2023). Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze to nie to samo, co zajęcia rewalidacyjne. Portal ePedagogika. https://epedagogika.pl/ksztalcenie-i-wychowanie/zajecia-rewalidacyjnowychowawcze-to-nie-to-samo-co-zajecia-rewalidacyjne-5207.html (dostęp z dnia 23.02.2024).

Akty prawne

• Ustawa o prawie oświatowym Dz. U. z 2016 r. poz. 59
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół
• Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 9 sierpnia 2017
  w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania
  i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły i stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej
• Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 23 kwietnia 2013 r.
  w sprawie warunków i sposobu organizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim (Dz.U. z 2013 r. poz. 529 ze zm.)