Osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu na rynku pracy oraz ich trudności zawodowe

1/2024, , , , , ,

Osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu na rynku pracy oraz ich trudności zawodowe

People with autism spectrum disorders in the labour market and their work difficulties

Natalia Miszczak
ORCID: 0009-0008-8545-7259
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Urszula Łaska
ORCID: 0009-0008-9173-2026
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

Artykuł obejmuje analizę sytuacji osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu na rynku pracy oraz propozycje dostosowań, mających poprawić ich funkcjonowanie zawodowe. Praca i samorealizacja są istotne dla poczucia autonomii, jednak osoby z ASD często napotykają na trudności w znalezieniu pracy. Pomimo wielu pozytywnych cech i umiejętności osób z ASD, nadal istnieją społeczne przekonania i stereotypy, które prowadzą do marginalizacji i ograniczenia szans na rozwój zawodowy dla tej grupy. W artykule omówione zostały także problemy komunikacyjne, interakcyjne i sensoryczne, z którymi borykają się osoby z ASD w miejscu pracy. Opisane zostały też wskazówki, które mogą być cenne dla tych osób. Propozycje dostosowań obejmują zmiany w zakresie poszerzania świadomości społecznej, elektroniczną formę komunikacji oraz odpowiednie przystosowanie przestrzeni pracy. Istotne jest również uwzględnienie indywidualnych potrzeb osób z ASD. w społeczeństwie dążącym do inkluzji każda osoba powinna mieć możliwość rozwijania się zawodowo i uczestnictwa w życiu społecznym. Wprowadzenie odpowiednich dostosowań może znacząco poprawić sytuację osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu na rynku pracy, zapewniając im możliwość samorealizacji i integracji społecznej.

Słowa kluczowe: rynek pracy, dostosowania, ASD, trudności zawodowe

Abstract:

This article analyses the labour market situation of people with autism spectrum disorders and proposes adjustments to improve their occupational functioning. Work and self-realisation are important for a sense of autonomy, but people with ASD often face difficulties in finding work. Despite the many positive qualities and skills of people with ASD, there are still societal beliefs and stereotypes that lead to marginalisation and limited career opportunities for this group. The article also discusses the communication, interaction and sensory problems faced by people with ASD in the workplace. Suggestions for adjustment include changes to broaden public awareness, electronic form of communication and appropriate adjustment of the workspace. Tips that may be useful for these people are also described. It is also important to take into account the individual needs of people with ASD. In a society striving for inclusion, every person should have the opportunity to develop professionally and participate in society. Making appropriate adjustments can significantly improve the situation of people with autism spectrum disorders in the labour market, providing them with opportunities for self-realisation and social inclusion.

Key words: labour market, adjustments, ASD, work difficulties

Propozycja cytowania:
Miszczak, N., Łaska, U. (2024). Osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu na rynku pracy oraz ich trudności zawodowe. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 117-130.

POBIERZ PDF

Bibliografia:

  • Buława-Halasz, J. (2017). Rehabilitacja społeczna i zawodowa dorosłych osób autystycznych. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
  • Czerw, M. (2022). Osoba ze spektrum autyzmu na rynku pracy. Homo et Societas. Wokół Pracy Socjalnej, 7, 107-119. https://doi.org/10.4467/25436104HS.22.008.17351
  • Danielewicz, D. (2022). Dorośli w spektrum autyzmu – specyfika funkcjonowania, potrzeby, ograniczenia, możliwości. Psychologia Wychowawcza, 66(24), 23-35.
  • Gajda, M. (2017). Pracownik ze spektrum autyzmu. Integracja, 1(141), 26-29.
  • Kim, S. K. (2015). Recent update of autism spectrum disorders. Korean journal of pediatrics, 58(1), 8–14. https://doi.org/10.3345/kjp.2015.58.1.8
  • Lindyberg, I., Woynarowska, A. (2016). Wsparcie dorosłości osób z Autystycznego Spektrum Zaburzeń w Polsce. Rozwiązania systemowe, możliwości i ograniczenia. Niepełnosprawność, 2016, 80-95. https://doi.org/10.4467/25439561.NP.16.005.6831
  • Mannion, A., Leader, G. (2013). Comorbidity in autism spectrum disorder: a literature review. Research in Autism Spectrum Disorders, 7(12), 1595–1616. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2013.09.006
  • Matson, J. L., Goldin, R. L. (2013). Comorbidity and autism: Trends, topics and future directions. Research in Autism Spectrum Disorders, 7(10), 1228–1233. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2013.07.003
  • Nord, D. K., Stancliffe, R. J., Nye-Lengerman, K., Hewitt, A. S. (2016). Employment in the community for people with and without autism: a comparative analysis. Research in Autism Spectrum Disorders, 24, 11–16. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2015.12.013
  • Oksztulski, M. (2023). Między ideałem a realiami – zakłady aktywności zawodowej a zatrudnienie osób ze spektrum autyzmu. Białostockie Studia Prawnicze, 28(4), 235-252. https://doi.org/10.15290/bsp.2023.28.04.14
  • Płatos, M. (2016). Ogólnopolski Spis Autyzmu. Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w Polsce. Warszawa: Stowarzyszenie Innowacji Społecznych „Mary i Max”.
  • Stein-Szała, K. (2019). Osoby ze spektrum autyzmu w drodze ku dorosłości na podstawie działań i doświadczeń Stowarzyszenia Pomocy Osobom Autystycznym Dalej Razem. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania, 3(32), 41-62.
  • Strzelecki, D. D. (2023). Samostanowienie jako element rehabilitacji osób z niepełnosprawnością intelektualną – rola podstawowych potrzeb psychologicznych. Niepełnosprawność i Rehabilitacja, 90(2), 54–68. https://doi.org/10.5604/01.3001.0053.8782
  • Szmania, L. (2016). Możliwości i ograniczenia osób z zaburzeniami spektrum autyzmu w realizacji własnych wizji dorosłości. Studia Edukacyjne, 39, 331–349. https://doi.org/10.14746/se.2016.39.19
  • Tokarczyk, I. (2018). Przystosowanie stanowisk pracy dla osób o specyficznych potrzebach – studium przypadku. Archiwum Wiedzy Inżynierskiej, 3(2), 30-32.
  • Tomczak, M. (2019). Osoby ze spektrum zaburzeń autystycznych w cyfrowym środowisku pracy – przegląd rozwiązań technologicznych wspierających integrację. Edukacja Ekonomistów i Menedżerów, 52(2), 45–54.
  • Walendzik, G., Nowak, V. (2021). Wsparcie osób z autyzmem i zespołem Aspergera: Przygotowanie do samodzielnego funkcjonowania. Kontrola Państwowa, 1, 59-74. https://doi.org/10.53122/ISSN.0452-5027/2021.1.4
  • Zawieska, W. (red.). (2014). Projektowanie obiektów, pomieszczeń oraz przystosowanie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych o specyficznych potrzebach. Warszawa: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy.

Netografia