Znaczenie rehabilitacji zawodowej w funkcjonowaniu osoby z niepełnosprawnością

The relevance of vocational rehabilitation in the functioning of a person with a disability

Aleksandra Czudek
ORCID: 0009-0002-5506-2105
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Joanna Gruba
ORCID: 0009-0005-3516-1968
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

Praca zawodowa ma istotne znaczenie w życiu osoby z niepełnosprawnością. Rehabilitacja zawodowa jest kluczowym narzędziem wspierającym proces rozwoju zawodowego, samodzielności i integracji społecznej. Przebiega ona w sposób wieloetapowy i kompleksowy, sprzyja rehabilitacji społecznej i zawodowej. Znaczenie pracy dla osób z niepełnosprawnościami obejmuje aspekty ekonomiczne, emocjonalne i społeczne, przyczyniając się do integracji społecznej oraz poprawy jakości życia. Głównym celem tego procesu jest nie tylko reintegracja zawodowa, lecz także podniesienie jakości życia poprzez rozwijanie umiejętności zawodowych, społecznych i życiowych. Poradnictwo zawodowe jest kluczowym elemencie wspierania osób z niepełnosprawnościami w wyborze ścieżki zawodowej. Poprzez indywidualne i grupowe zajęcia, doradcy zawodowi pomagają klientom zrozumieć siebie, dokonać realistycznego wyboru zawodu oraz zwiększyć pewność siebie i samoocenę. Aktywizacja zawodowa ma na celu zwiększenie szans na zatrudnienie, rozwój zawodowy i pełne uczestnictwo w życiu społecznym osób
z niepełnosprawnościami.

Słowa kluczowe: rehabilitacja zawodowa, osoby z niepełnosprawnością, praca

Abstract:

Professional work holds significant importance in the life of an individual with disabilities. Vocational rehabilitation serves as a crucial tool supporting the process of professional development, independence, and social integration. It unfolds in a multi-stage and comprehensive manner, fostering both social and professional rehabilitation. The significance of work for individuals with disabilities encompasses economic, emotional, and social aspects, contributing to social integration and improving the quality of life. The primary goal of this process is not only vocational reintegration but also enhancing the quality of life through the development of vocational, social, and life skills. Vocational counseling is a key element in supporting individuals with disabilities in choosing a career path. Through individual and group sessions, vocational counselors help clients understand themselves, make realistic career choices, and enhance their self-confidence and self-esteem. Vocational activation aims to increase opportunities for employment, professional development, and full participation in the social life of individuals with disabilities.

Key words: vocational rehabilitation, disabilities, work

 Bibliografia:

• Chojnacka-Szawłowska, G., Szawłowski, K. (1994). Rehabilitacja. Warszawa: Wydawnictwo Medyczne Agencja Wydawniczo-Informacyjna.
• Dyszel, A. (2006). Pozwólcie nam pracować. Przegląd, 11.
• Gitling, M. (2005). Człowiek w organizacji, ludzie struktury organizacje. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Kawczyńska-Butrym, Z. (2006). Koncepcja niwelowania indywidualnych barier w poszukiwaniu pracy przez osoby niepełnosprawne. Aktywizacja Zawodowa Osób Niepełnosprawnych, 3–4(7–8), 199–213.
• Kirenko, J., Sarzyńska-Mazurek, E. (2012). Psychospołeczne aspekty funkcjonowania zawodowego osób z niepełnosprawnością. W: D. Tomczyszyn, W. Romanowicz (red.), Aktywność zawodowa osób z niepełnosprawnością. Biała Podlaska: Wydawnictwo Państwowej Szkoły Wyższej w Białej Podlaskiej.
• Król, M., Przybyłka, A. (1999). Rynek pracy osób niepełnosprawnych. W: L. Frąckiewicz (red.), Niepełnosprawni w środowisku społecznym (s. 30–45). Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach.
• Kurkus-Rozowska, B., Tokarski, T., Najmiec, A. (2000). Opracowanie zasad oceny postępu rehabilitacji medycznej i zawodowej na bazie procedur badawczych dla oceny możliwości psychofizycznych wybranej grupy osób niepełnosprawnych
  z dysfunkcją narządu ruchu. Praca CIOP.
• Lamb, R. (1998). Poradnictwo zawodowe w zarysie. Zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodowego. Warszawa: Krajowy Urząd Pracy.
• Lisiecka, M. (1997). Model rehabilitacji w Polsce. Wybrane aspekty organizacyjno-prawne. Auxilium Sociale – Wsparcie społeczne, 1.
• Maj, K. (2007). o potrzebie badań nad aktywnością zawodową osób
  z ograniczoną sprawnością. W: A. Brzezińska, Z. Woźniak, K. Maj (red.), Osoby z ograniczoną sprawnością na rynku pracy (s. 13-22). Warszawa: Academica Wydawnictwo SWPS.
• Majewski, T. (1997). MOP w działaniach na rzecz rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Niepełnosprawni na rynku pracy. Biuletyn Ośrodka Informacyjnego Rady Europy, 4.
• Migas, A. (2009). o integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych. Niepełnosprawność i Rehabilitacja, 1(2), 24-44.
• Okoń, W. (2004). Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo PAX.
• Otrębski, W., Rożnowski, B. (2008) Sytuacja psychologiczna osób
  z niepełnosprawnością na rynku pracy. Lublin: Instytut Rynku Pracy.
• Paszkowicz, M.A. (2008). Osoby niepełnosprawne a zdolność do zatrudnienia. W: A. Barczyński (red.), Społeczne korzyści zatrudniania osób niepełnosprawnych. Warszawa: Krajowa Izba Gospodarczo-Rehabilitacyjna.
• Smoleń, R. (2004). Poczucie jakości życia i jego wybrane psychospołeczne korelaty u młodzieży z upośledzeniem umysłowym. [Niepublikowana praca doktorska, Katolicki Uniwersytet Lubelski].
• Szawłowski, K. (1998). Rehabilitacja: podstawy diagnostyki funkcjonalnej, usprawniania leczniczego i reintegracji społecznej. Gdańsk: Akademia Medyczna.
• Szymczak, M. (red.) (1979). Słownik języka polskiego, t. 2. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Tarkowska, E. (2006). Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Koncepcje
  i polskie problemy. W: J. Wasilewski (red.), Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian. Warszawa: Scholar.
• Wołk, Z. (2009). Osoba bezrobotna jako klient oporujący. Zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodowego, nr 43. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.

Akty prawe

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
  z dnia 25 marca 2004 r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej (Dz.U. z 2021 r. poz. 2284).
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U 123/97
  z późniejszymi zmianami).