Wszystkie wpisy, których autorem jest admin_znps

Sytuacja osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w Danii

1/2024, , , , , , , , , , ,

Sytuacja osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w Danii

The situation of people with special educational needs in Denmark

Amelia Stajek
ORCID: 0009-0001-8414-9253
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

W artykule przedstawiono problematykę sytuacji osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w Danii. Tekst prezentuje takie kwestie jak, wyjaśnienie pojęcia specjalne potrzeby edukacyjne w ujęciu literatury naukowej, informacje ogólne o duńskim systemie edukacji. Autorka głównie skupia się na zjawisku edukacji specjalnej w Danii, uwzględniając zdefiniowanie edukacji włączającej w postulacie Konwencji Praw Osób Niepełnosprawnych ONZ, rys historyczny kształtowania się edukacji specjalnej w Królestwie Danii, formy kształcenia specjalnego i jego elementy w duńskim systemie edukacji. Ujmuje dostosowania treści kształcenia dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w duńskich placówkach oświatowych, przybliża zjawisko systemu zachęt do włączania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi do szkół ogólnodostępnych oraz przedstawia krytyczną analizę współczesnych problemów kształcenia specjalnego w duńskim systemie edukacji, na podstawie danych opartych na analizie jakościowej z wywiadów przeprowadzonych z dyrektorami i dwunastoma kierownikami Pedagogicznych Poradni Psychologicznych w 2015 roku. Tekst zawiera formy edukacji dziecka z niepełnosprawnością w duńskim systemie kształcenia specjalnego oraz jego elementy, a także dane statystyczne dotyczące tematu, oparte na zebranym materiale źródłowym.

Słowa kluczowe: edukacja, niepełnosprawność, integracja, segregacja, klasy specjalne, specjalne potrzeby

Abstract:

The article presents the issue of the situation of people with special educational needs in Denmark. The text presents such issues as, explanation of the concept of special educational needs in terms of scientific literature, general information about the Danish education system. The author mainly focuses on the phenomenon of special education in Denmark, taking into account the definition of inclusive education in the postulate of the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities, the historical outline of the formation of special education in the Kingdom of Denmark, the forms of special education and its elements in the Danish education system. It captures adjustments to the content of education for students with special educational needs in Danish educational institutions, takes a closer look at the phenomenon of the incentive system for the inclusion of students with special educational needs in mainstream schools, and presents a critical analysis of contemporary problems of special education in the Danish educational system, based on data based on qualitative analysis from interviews conducted with principals and twelve heads of Pedagogical Psychological Clinics in 2015. The text includes the forms of education of a child with a disability in the Danish special education system and its elements, as well as statistical data on the topic based on the collected source material.

Key words: education, disability, integration, segregation, special classes, special needs

Propozycja cytowania:
Stajek, A. (2024). Sytuacja osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w Danii. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 156-168.

POBIERZ PDF

Bibliografia:

  • Antonik, A. (2016). Edukacja włączająca- porównanie sytuacji w Polsce i wybranych krajach europejskich. Studia Edukacyjne, 39, 291-305. https://doi.org/10.14746/se.2016.38.17
  • Dziewulak, D. (2020). Ustroje szkolne państw członkowskich Unii Europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe. https://doi.org/10.31268/d.dziewulak.2020.02
  • Egelund, N., Dyssegaard, C. B. (2019). Forty Years After Warnock: Special Needs Education and the Inclusion Process in Denmark. Conceptual and Practical Challenges. Frontiers in Education, 4. https://doi.org/10.3389/feduc.2019.00054
  • Sochacka, K. (2012). Specjalne potrzeby i specyficzne trudności. W: E. Awramiuk (red.), z problematyki kształcenia językowego (s. 179–194). T. IV. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
  • van Kessel, R., Walsh, S., Ruigrok, A. N. V., Holt, R., Yliherva, A., Kärnä, E., Moilanen, I., Hjörne, E., Johansson, S. T., Schendel, D., Pedersen, L., Jørgensen, M., Brayne, C., Baron-Cohen, S., Roman-Urrestarazu, A. (2019). Autism and the right to education in the EU: policy mapping and scoping review of Nordic countries Denmark, Finland, and Sweden. Molecular Autism, 10(1). https://doi.org/10.1186/s13229-019-0290-4
  • Zawiślak, A. (2007). Organizacja kształcenia specjalnego w duńskiej szkole podstawowej. W: Z. Gajdzica (red.), Rozwój i funkcjonowanie osób niepełnosprawnych. Konteksty edukacyjne i prawne (s. 79-93). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Netografia:

Wybrane metody pracy terapeutycznej z pacjentami z afazją

1/2024, , , , , , , , ,

Wybrane metody pracy terapeutycznej z pacjentami z afazją

Selected methods of therapeutic work with patients with aphasia

Patrycja Łatka
ORCID: 0009-0003-4710-8182
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Justyna Storożuk
ORCID: 0009-0001-3117-6792
Uniwersytet Ignatianum w Krakowie

Abstrakt:

W niniejszym artykule przedstawiony został temat jednego z zaburzeń językowych jakie mogą wystąpić u człowieka. Omówione zostały formy afazji, jej istota oraz metody jej leczenia. Wskazano mechanizmy mózgowe, które towarzyszą u pacjentów z zaburzeniami afatycznymi wraz z badaniami na ich temat. Ważną rolę w artykule zajmują również opisy; przebiegu rozwoju mowy i komunikacji osób z afazją, trudności z jakimi muszą mierzyć się na co dzień oraz rodzajów deficytów językowych i ich przebieg. Pochylono się także nad metodami pracy, w tym nad poszczególnymi alternatywnymi metodami komunikacji alternatywnej i wspomagającej, między innymi wymieniono system MÓWik, Makaton czy często wykorzystywane Piktogramy. Kolejnym przedstawionym tematem jest rola terapii logopedycznej wraz z formą jaką może przybierać – wyróżniamy bowiem tok indywidualny bądź grupowy, co należy dostosować do konkretnej jednostki. Przybliżony został również temat współczesności i jej możliwości wykorzystania w celu udoskonalenia i uatrakcyjnienia terapii osoby z afazją. Przywołane zostały pomoce wspomagane technologią komputerową, przede wszystkim są to TalksBac, Moss Talk Word, AfaSystem oraz Scene and Heard.

Słowa kluczowe: afazja, mechanizmy mózgowe, rozwój mowy i komunikacji, terapia logopedyczna, współczesne formy terapii

Abstract:

This article presents the topic of one of the language disorders that can occur in humans. The forms of aphasia, its essence and methods of treatment are discussed. Brain mechanisms that occur in patients with aphasic disorders are indicated, along with research on them. The course of speech and communication development of people with aphasia, the difficulties they have to face on a daily basis, as well as the types of language deficits and their course also play an important role in the article. Work methods were also discussed, including individual alternative methods of alternative and augmentative communication, including the MÓWik system, Makaton and the frequently used Pictograms. The next topic presented is the significant role of speech therapy and the form it can take – we distinguish individual or group therapy, which should be adapted to a specific individual. Topic of modernity and its possibilities of using it to improve and make more attractive the therapy of a person with aphasia was also presented. Computer-aided aids were mentioned, primarily TalksBac, Moss Talk Word, AfaSystem and Scene and Heard.

Key words: aphasia, brainmechanisms, development of speech and communication, speech therapy, modern forms of therapy

Propozycja cytowania:
Łatka, P., Storożuk, J. (2024). Wybrane metody pracy terapeutycznej z pacjentami z afazją. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 169-185.

POBIERZ PDF

Bibliografia:

  • Helm-Estabrooks, N., Fitzpatrick, P. M., Barresi, B. (1981). Response of anagrammatic patient to a syntaxstimulation program for aphasia. The Journal of speech and heating disorders, 46(4), 422–427. https://doi.org/10.1044/jshd.4604.422
  • Herzyk, A. (2005). Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
  • Hopper, T., Holland, A., Rewega, M. (2002). Conversational coaching: Treatmentoutcomes and futuredirections. Aphasiology, 16(7), 745-761.
  • Jastrzębowska, G., Kozołub, A. (1999). Afazja, dysfazja. W: T. Gałkowski, G. Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
  • Jędryka, B. K. (2022). Wykorzystywanie wybranych materiałów do terapii afazji w dydaktyce języka polskiego jako obcego na niższych poziomach zaawansowania językowego. Poradnik Językowy, 10, 183-200.https://doi.org/10.33896/PorJ.2022.10.11
  • Katz, R. C. (2008). Efficacy of computerized aphasia treatment: Past research and future directions. Acta Neuropsychologica, 6(1), 17–26.
  • Litwin, M., Pietrzyk, I., Seniów, J. (2011). Grupowa terapia afazji. W: J. Gruba (red.), Wybrane problemy logopedyczne (s. 79–100). Gliwice: Wydawnictwo Fonem.eu.
  • Markuc, E. (2014). Wspomaganie niezależności komunikacyjnej dziecka niemówiącego w rodzinie za pomocą programu MÓWik. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Paedagogica, III, 152, 119-127.
  • Maruszewski, M. (1966). Afazja. Zagadnienia teorii i terapii. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
  • Mazurek, M. (2019). Afatyczne zaburzenia mowy jako wyzwanie dla starzejącego się społeczeństwa: przyczyny, diagnostyka i nowoczesne formy terapii. W: A. Borcuch, M. Knefel, A. Krzysztofek (red.), Zdrowy styl życia jako kapitał XXI wieku (s. 93-99). Kielce: Laboratorium Wiedzy Artur Borcuch.
  • Milewski, S., Przebinda, E., Kaczorowska-Bray, K., Michalik, M. (2022). Building Communicative Competence in People with Prelingual Speech Impairment Using the “Mówik” Speech Prosthesis. W: A. Arinushkina, I. Korobeynikov (red.), Education of Children with Special Needs (s. 361–370). Cham: Springer International Publishing.
  • Obszyńska-Litwiniec, A. (2019). Ocena przydatności komputerowego narzędzia wspomagania terapii logopedycznej w późnej fazie wczesnej rehabilitacji mowy u chorych z poudarową afazją. [Rozprawa doktorska, Warszawski Uniwersytet Medyczny].
  • Ostrowska, A., Halicka, D., Tarasiuk, J., Kułakowska, A. (2017). Zaburzenia funkcji językowych typu afazji u dzieci i osób dorosłych. W: A. Lankau, D. Kondzior, E. Krajewska-Kułak (red.), Sytuacje trudne w ochronie zdrowia. T.2(s. 18-40). Białystok: Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.
  • Oszwa, U. (2019). Wczesna diagnoza dziecięcych trudności w liczeniu. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
  • Prusiński, A. (2003). Neurologia praktyczna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
  • Ryś, E., Szlachcic, K., Klimek, M., Galbarczyk, A. (2016). Programy komputerowe i aplikacje na elektroniczne urządzenia mobilne wspomagające terapię osób z afazją – przegląd literatury anglojęzycznej. Logopedia, 45, 291-304.
  • Seniów, J., Litwin, M. (2013). Afazja poudarowa. Neurologia po Dyplomie, 8(2), 46-51.
  • Shewan, C. M., Bandur, D. D. L. (1986). Treatment of aphasia: a language-orientedapproach. Taylor & Francis.
  • van de Sandt-Koenderman W. M. (2011). Aphasia rehabilitation and the role of computertechnology: can we keep up with modern times?. International journal of speech-language pathology, 13(1), 21–27. https://doi.org/10.3109/17549507.2010.502973
  • Waller, A., Dennis, F., Brodie, J., &Cairns, A. Y. (1998). Evaluating the use of TalksBac, a predictive Communications device for non eluent adults with aphasia. International journal of language&Communications disorders, 33(1), 45–70. https://doi.org/10.1080/136828298247929
  • Walsh, K. (1998). Neuropsychologia kliniczna. Wydawnictwo PWN.
  • Zawadzka, E., Domańska, Ł. (2007). Zasady organizacji procesu rehabilitacji neuropsychologicznej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia. Sectio J, XX, 123-135.
  • Zienkowicz, A. (2011). Istota rehabilitacji chorego z afazją – mowa a komunikacja. W: M. Orębska (red.), o utrudnieniach w porozumiewaniu się. Perspektywa języka i komunikacji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNS UAM.

Rehabilitacja w wodzie – wykorzystanie koncepcji Halliwick w pracy z osobami z niepełnosprawnościami

1/2024, , , , , ,

Rehabilitacja w wodzie – wykorzystanie koncepcji Halliwick w pracy z osobami z niepełnosprawnościami

Rehabilitation in water – using the Halliwick concept in working with people with disabilities

Izabela Łyszczarz
ORCID: 0009-0007-0583-3043
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

W niniejszym opracowaniu poruszona została tematyka wpływu rehabilitacji w wodzie na funkcjonowanie osób z różnymi niepełnosprawnościami. Skupiono się na korzyściach jakie przynosi terapia w tym środowisku oraz zwrócono uwagę na tzw. Koncepcję Halliwick- jedną z form ćwiczeń w wodzie opartej na zabawie, współpracy i zdrowej rywalizacji. Metoda ta, wykorzystywana jest zarówno w pracy z osobami zdrowymi, jak i z niepełnosprawnościami, bez ograniczenia wiekowego. Niesie za sobą cały szereg korzyści zarówno tych związanych ze stanem fizycznym, np. poprawa postawy, zwiększenie wydolności organizmu oraz siły mięśni, ale także stanem psychicznym, ponieważ zmierza do poczucia niezależności przez uczestnika, rozwijania kontaktów międzyludzkich, budowania zaufania, zwiększenia samodzielności, a w efekcie – doznania zadowolenia, satysfakcji i sukcesu. Metoda Halliwick jest wyjątkowo wartościowa, ponieważ nie skupia uwagi na barierach związanych z konkretną niepełnosprawnością, ale na możliwościach i umiejętnościach każdego pływaka. W poniższej pracy dokonano również przeglądu dotychczasowych raportów empirycznych, które potwierdzają pozytywny wpływ rehabilitacji w środowisku wodnym na organizm człowieka.

Słowa kluczowe: Halliwick, niepełnosprawność, rehabilitacja w wodzie, terapia w wodzie

Abstract:

This study discusses the impact of water rehabilitation on the functioning of people with various disabilities. The focus was on the benefits of therapy in this environment and the so-called Halliwick concept – one of the forms of water exercises based on fun, cooperation and healthy competition. This method is used both in working with healthy people and with disabilities, without age restrictions. It brings a whole range of benefits both related to the physical condition, e.g. improving posture, increasing the body’s efficiency and muscle strength, but also to the mental condition, because it leads to the participant’s sense of independence, development of interpersonal contacts, building trust, increasing independence and, as a result, – the experience of contentment, satisfaction and success. The Halliwick Method is exceptionally valuable because it does not focus on the barriers associated with a specific disability, but on the capabilities and skills of each swimmer. The following work also reviews existing empirical reports that confirm the positive impact of rehabilitation in the aquatic environment on the human body.

Key words: Halliwick, disabilities, water rehabilitation, water therapy

Propozycja cytowania:
Łyszczarz, I. (2024). Rehabilitacja w wodzie – wykorzystanie koncepcji Halliwick w pracy z osobami z niepełnosprawnościami. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 186-197.

POBIERZ PDF

Bibliografia:

  • Błaszczak, A. (2023). Hydroterapia jako przykład metody wspierającej dla dzieci i młodzieży ze spektrum autyzmu (ASD). Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 622(7), 17-27. http://doi.org/10.5604/01.3001.0053.9177
  • Giełda, D., Giełda, M. (2015). Zajęcia w wodzie dla osób z niepełnosprawnością i ich znaczenie – własne obserwacje. W: M. Giełda, R. Raszewska-Skałecka (red.), Prawno-administracyjne aspekty sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce (s. 157-168). Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.
  • Jardim, N., Santos, S. (2016). Effects of a Psychomotor Intervention on Water in the Quality of Life of Adults with Intellectual and Developmental Disabilities. Journal of Novel Physiotherapy and Physical Rehabilitation, 3(1), 53-60. http://doi.org/10.17352/2455-5487.000036
  • Maniu, D. A., Maniu, E. A., Benga, I. (2013). Effects of an aquatic therapy program on vital capacity, quality of life and physical activity index in children with cerebral palsy. Human & Veterinary Medicine, 5(3), 117-124.
  • Miłkowski, K., Chmiel, E., Walicka-Cupryś, K. (2015). Podstawy terapii w wodzie: wybrane metody i koncepcje. W: T. Pop (red.), Rehabilitacja (s. 116-129). Rzeszów: Bonus Liber.
  • Nonn-Wasztan, S. (2012). Zdrowie kobiety i mężczyzny w aspekcie metod rehabilitacji w wodzie. Nowiny Lekarskie, 81(4), 404-411.
  • Pęczak-Graczyk, A., Skalski, D., Makar, P., Waade, B., Kowalski, D., (2017). Pływanie jako czynnik zdrowia. W: M. Napierała, A. Skaliy (red.), Stan, perspektywy i rozwój ratownictwa, kultury fizycznej i sportu w XXI wieku (s. 105-106). Bydgoszcz: Uniwersytet Ekonomiczny w Bydgoszczy.
  • Weber-Nowakowska, K., Żyżniewska-Banaszak, E., Gębska, M. (2011). Nowe metody fizjoterapii. Koncepcja Halliwick jako forma usprawniania w środowisku wodnym. Rocznik Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, 57(2), 43-45.
  • Wódka, K., Bibro, M., & Łaczek-Wójtowicz, M. (2016). Characteristics of selected therapeutic methods used in the aquatic environment. Health Promotion & Physical Activity, (1), 169–182. https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.7717
  • Zyznawska, J., Smoląg, D., Brzosek, M., Kulesa-Mrowiecka, M. (2015). Wpływ aktywności ruchowej w wodzie na poprawę jakości życia i funkcjonowanie psychomotoryczne osób niepełnosprawnych intelektualnie. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 13(3), 275-282.

Netografia

Problemy rodzin osób z niepełnosprawnością

1/2024, , , , , , , , , , ,

Problemy rodzin osób z niepełnosprawnością

Problems of families of people with disabilities

Ewelina Pałucka
ORCID: 0009-0000-6975-7739
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

Niniejszy artykuł, ma na celu zachęcić czytelnika do refleksji związanej z trudną sytuacją, jaką jest pojawienie się w rodzinie osoby z niepełnosprawnością. Rodzina zmaga się z problemami o charakterze społecznym (dyskryminacja, brak akceptacji osób z niepełnosprawnością w społeczeństwie), emocjonalnym (poczucie obniżonej jakości życia, osłabienie więzi rodzinnych), materialnym (zbyt niski dochód w stosunku do potrzeb leczniczych, rehabilitacyjnych, terapeutycznych, edukacyjnych). Artykuł porusza kwestię emocji i problemów doświadczanych przez poszczególnych członków rodziny: matkę, która głównie jest obciążona opieką i wychowaniem dziecka z niepełnosprawnością; ojca, który z różnych przyczyn często jest separowany od problemów związanych z dzieckiem oraz rodzeństwa dziecka z niepełnosprawnością, które czuje się ignorowane, niezrozumiane oraz którego uczucia i emocje są marginalizowane. Opisana jest także relacja małżeńska/partnerska, w której ze względu na niepełnosprawność dziecka występują problemy w komunikacji, co niejednokrotnie prowadzi do separacji. Przedstawione w artykule badania mają na celu ukazanie skali problemu, który mimo upływu lat i coraz większej świadomości społecznej wciąż jest obecny.

Słowa kluczowe: niepełnosprawność, rodzina, członek rodziny, macierzyństwo, ojcostwo, rodzeństwo

Abstract:

This article aims to encourage the reader to reflect on the difficult situation of a person with a disability appearing in the family. The family struggles with social problems (discrimination, lack of acceptance of people with disabilities in society), emotional problems (sense of reduced quality of life, weakening family ties), and material problems (too low income in relation to medical, rehabilitation, therapeutic and educational needs). The article raises the issue of emotions and problems experienced by individual family members: the mother, who is mainly responsible for the care and upbringing of a disabled child; a father who, for various reasons, is often separated from problems related to the child, and a sibling of a disabled child who feels ignored, misunderstood and whose feelings and emotions are marginalized. It also describes a marital/partnership relationship in which, due to the child’s disability, there are communication problems, which often leads to separation. The research presented in the article aims to show the scale of the problem, which, despite the passage of years and increasing social awareness, is still present.

Key words: disability, family, family member, motherhood, fatherhood, siblings

Propozycja cytowania:
Pałucka, E. (2024). Problemy rodzin osób z niepełnosprawnością. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 198-211.

POBIERZ PDF

Bibliografia:

  • Barbaro, B., de (1997). Struktura rodziny. W: B. de Barbaro (red.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny (s. 45 – 55). Kraków: Collegium Medicum UJ.
  • Clarke, S. A., Davies, H., Eiser, C., Glaser, A., Jenney, M. (2005). Parental communication and childrenʼs behaviour following diagnosis of childhood leukaemia. Psycho – Oncology, 14, 274 – 281.
  • Cytowska, B. (2017). Ojcowie wobec opieki nad dziećmi z głęboką niepełnosprawnością intelektualną i ich edukacji – studium etnograficzne. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 2(36), 89 – 112. https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.5203
  • Kościelska, M. (2000). Oblicza upośledzenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  • Michalska, A. (2012). Jakość życia dzieci i młodzieży z mózgowym porażeniem dziecięcym i niepełnosprawnością intelektualną: wybrane uwarunkowania społeczno-demograficzne. Neurologia Dziecięca, 42, 35 – 43.
  • Momot, B. (2004). Słuchać i tworzyć. W: A. Wojciechowski (red.), Terapia spotkania w Pracowni Rozwijania Twórczości Osób Niepełnosprawnych Zakładu Pedagogiki Specjalnej Instytutu Pedagogiki UMK. Toruń: Wydawnictwo UMK.
  • Muszala, A., Zazula, M. (red.) (2018). Problemy rodzin dzieci z zespołem Downa w Polsce – stan na przełomie 2017 i 2018 roku. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie.
  • Niedbalski, J. (2020). Macierzyństwo i ojcostwo w perspektywie podejmowania roli rodzica dziecka z niepełnosprawnością. Przegląd Socjologii Jakościowej, 16(3), 18-39.
  • Plutecka, K. (2013). Ojciec wobec osiągnięć edukacyjnych dziecka niesłyszącego. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
  • Przybylak, A., Walęcka – Matyja, K. (2013). Sytuacja życiowa rodzeństwa osób z niepełnosprawnością intelektualną. W: D. Muller, A. Sobczak (red.), Rozwój i jego wspieranie w perspektywie rehabilitacji i resocjalizacji. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  • Skórczyńska, M. (2007). Przewlekła choroba dziecka w aspekcie realizacji zadań życiowych jednostki i rodziny. W: B. Cytowska, B. Winczura (red.), Dziecko chore. Zagadnienia biopsychiczne i pedagogiczne (s. 39 – 51). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
  • Stelter, Ż. (2011). Realizacja ról rodzicielskich w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym. W: H. Liberska (red.), Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym. Możliwości i ograniczenia rozwoju (s. 67 – 94). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
  • Twardowski, A. (1999). Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych. W: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie (s. 18 – 52). Warszawa: Wydawnictwo WSiP.
  • Waligóra, E. (2014). Rola ojca w rodzinie dziecka z niepełnosprawnością. W: S. Wrona, W. Walkowska (red.), Niepełnosprawność w rodzinie jako wyzwanie edukacyjne (s. 57-66). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Netografia

Edukacja seksualna osób z niepełnosprawnością intelektualną – wyzwanie dla systemu oświaty w Polsce

1/2024, , , , ,

Edukacja seksualna osób z niepełnosprawnością intelektualną – wyzwanie dla systemu oświaty w Polsce

Sex education of people with intellectual disabilities – a challenge for the educational system in Poland

Yaroslava Matiushyna
ORCID: 0009-0000-0286-1873
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Julia Nawara
ORCID: 0009-0005-3344-696X
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Paulina Zych
ORCID: 0009-0005-8380-5473
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

Celem niniejszego artykułu jest analiza seksualności osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz przedstawienie zasad współczesnej edukacji seksualnej w polskim systemie edukacji. Artykuł skupi się również na omówieniu istniejących problemów i wyzwań, z jakimi boryka się system edukacji w Polsce oraz rozważeniach dotyczących potencjalnych modyfikacji, które mogłyby przyczynić się do jego poprawy. Analiza opierać się będzie na literaturze, międzynarodowych dokumentach, przepisach prawnych oraz raportach z badań dotyczących realizacji formalnej edukacji seksualnej w Polsce i w Szwecji. Artykuł uwzględni również perspektywę społeczną w obydwóch krajach, analizując nastawienie, argumenty oraz różne perspektywy widzenia. Artykuł uwzględni również perspektywę społeczną w obydwóch krajach, analizując nastawienie, argumenty oraz różne perspektywy widzenia. Dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną mają prawo do pełnego rozwijania swojej seksualności, a ich zainteresowanie tą sferą życia jest naturalnym elementem ich rozwoju. Obecny stan polskiego systemu edukacji nie zawsze dostarcza wystarczającej wiedzy w zakresie edukacji seksualnej dla tej grupy, co utrudnia pełny rozwój ich zdolności i świadomości w tym obszarze.

Słowa kluczowe: seksualność, niepełnosprawność intelektualna, edukacja seksualna

Abstract:

The aim of this article is to analyse the sexuality of people with intellectual disabilities and to present the principles of contemporary sex education in the Polish education system. The article will also focus on discussing the existing problems and challenges faced by the education system in Poland and consider potential modifications that could improve it. The analysis will be based on literature, international documents, legislation and research reports on the implementation of formal sex education in Poland and Sweden. The article will also take into account the social perspective in both countries, analysing attitudes, arguments and different perspectives of view. The article will also take into account the social perspective in both countries, analysing attitudes, arguments and different perspectives of view. Children and young people with intellectual disabilities have the right to fully develop their sexuality and their interest in this sphere of life is a natural part of their development. The current state of the Polish education system does not always provide sufficient knowledge on sexuality education for this group, which hinders the full development of their abilities and awareness in this area.

Key words: sexuality, intellectual disability, sex education

Propozycja cytowania:
Matiushyna, Y., Nawara, J., Zych, P. (2024). Problemy rodzin osób z niepełnosprawnością. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 212-226.

POBIERZ PDF

Bibliografia:

  • Dec-Pietrowska, J. (2023). Edukacja seksualna w Polsce i systemach edukacyjnych wybranych krajów–modelowe rozwiązania i międzynarodowe inicjatywy. Edukacja Międzykulturowa, 2(21), 69-82. https://doi.org/10.15804/em.2023.02.05
  • Dora, M. (2013). Lepiej nie mówić. o edukacji seksualnej w Polsce. Przegląd Pedagogiczny, 2, 101-107.
  • Fornalik, I. (2002). Rozwój psychoseksualny młodzieży z głębszą niepełnosprawnością intelektualną w zależności od środowiska życia. Poznań: Wydawnictwo UAM.
  • Gagnon, J., Simon, W. (2005). Sexual Conduct. The Social Sources of Human Sexuality, 2nd edn. Aldine Publishers Company.
  • Gajdzica, Z. (2007). Edukacyjne konteksty bezradności społecznej osób z lekkim upośledzeniem umysłowym. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
  • Gorajska, M., Kuik, M., Laube, J., Liszewska, U., Madej O. (2018). Edukacja seksualna w Polsce w kontekście promocji zdrowia seksualnego vs tabu seksualne. Psychoseksuologia, 4, 110-120.
  • Kamecka-Antczak, C., Szafrański M., Wos K. (2023). Wyzwania dla edukacji seksualnej uczniów z głębszą niepełnosprawnością intelektualną w Polsce. W: G. Całek, J. Niedbalski, M. Racław, M. Sałkowska, J. Sztobryn-Giercuszkiewicz, D. Żuchowska-Skiba (red.), Niepełnosprawność i edukacja. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/8331-115-9.04
  • Kijak, R. (2011). Wstronę rozumienia seksualności osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną. Forum Oświatowe, 1(44), 137-151.
  • Löfgren-Mårtenson, L. (2009). Adapted Sex and Relationship Education. [ASS, Anpassad Sex och Samlevnadskunskap]. W: L. Löfgren-Mårtenson (red.), Hur gör man? Om sex- och samlevnadskunskap i särskolan. [How Do You Do it? On Sex and Relationship Education in the Special Education School]. Argument förlag, Varberg.
  • Löfgren-Mårtenson, L. (2012). “I want to do it right!” a pilot study of Swedish sex education and young people with intellectual disabilities. Sexuality and Disability, 30, 209-225.
  • Löfgren-Mårtenson, L., & Månsson, S. A. (2006). ” Sex överallt, typ?!” Om unga och pornografi. [Sex, like Everywhere?! On Youth and Pornography]. Gothia Förlag AB.
  • Rawińska, M., Terpiłowski, A. (2017). Seksualność osób z niepełnosprawnością intelektualną w opinii nauczycieli i terapeutów. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo, 2(36), 59-74.
  • Skolverket, (1999). Skolverkets nationella kvalitetsgranskningar. [The National Quality Review of the National Agency for Education]. Skolverket.
  • Stanisławski, P. (2004). Seks upośledzany. Integracja, 4, 14-18.
  • WHO (2010). Standardy edukacji seksualnej w Europie. Podstawowe zalecenia dla decydentów oraz specjalistów zajmujących się edukacją i zdrowiem. Lublin: Wydawnictwo Czelej Sp. z o.o

Sytuacja osób z niepełnosprawnością na polskich uczelniach wyższych w opinii studentów

1/2024, , , , ,

Sytuacja osób z niepełnosprawnością na polskich uczelniach wyższych w opinii studentów

The situation of people with disabilities at Polish universities in the opinion of students

Julia Krawczyk
ORCID: 0000-0001-7718-7019
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Abstrakt:

Artykuł ma charakter empiryczny i podejmuje kwestię sytuacji osób z niepełnosprawnością na polskich uczelniach wyższych. Celem niniejszego badania było poznanie opinii studentów z uczelni akademickich na powyższy temat. Prezentowany artykuł jest raportem na temat wyników badań, przeprowadzonych w grupie 72 studentek i 48 studentów. Przeprowadzona analiza empiryczna pozwoliła na diagnozę opinii studentów na temat: sposobu traktowania studentów z niepełnosprawnością zarówno przez rówieśników, jak i pracowników uczelni, trudności, z jakimi najczęściej muszą mierzyć się osoby z niepełnosprawnością na uczelniach wyższych, kontaktu studentów niepełnosprawnych ze swoimi rówieśnikami oraz obejmowania funkcji członka zarządu organizacji studenckich przez osoby niepełnosprawne. Odpowiednie wnioski zostały sformułowane oraz wyjaśnione w dyskusji, wraz z potencjalnymi przyczynami takich, a nie innych odpowiedzi uczestników badania.

Słowa kluczowe: studenci, osoby z niepełnosprawnością, uczelnie wyższe

Abstract:

The article is an empirical nature and addresses the issue of the situation of people with disabilities at Polish universities. The aim of this study was to find out the opinions of students from academic universities on the above topic. The presented article is a report on the results of research conducted on a group of 72 female and 48 male students. The empirical analysis carried out allowed for the diagnosis of students’ opinions on: the way students with disabilities are treated by both peers and university employees, the difficulties that people with disabilities most often have to face at universities, the contact of disabled students with their peers and taking up the position of a member board of student organizations by disabled people. Appropriate conclusions were formulated and explained in the discussion, along with the potential reasons for such and not different responses of the study participants.

Key words: students, people with disabilities, universities

Propozycja cytowania:
Krawczyk, J. (2024). Sytuacja osób z niepełnosprawnością na polskich uczelniach wyższych w opinii studentów. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 250-261.

POBIERZ PDF

Bibliografia:

  • Basta, J. (2016). Wielowymiarowość integracji społeczno‑zawodowej studentów z niepełnosprawnością. W: B. Szczupał, K. Kutek‑Sładek (red.), Studenci z niepełnosprawnością w percepcji pełnosprawnych rówieśników (s. 187–202). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Papieskiego.
  • Chrzanowska, I. (2015). Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
  • Hysa, O. (2020). Edukacja kulturalna studentów z niepełnosprawnością na przykładzie wybranych uczelni poznańskich. Europejskie Studia Humanistyczne. Państwo i Społeczeństwo, 1, 175–191. https://doi.org/10.38014/ehs-ss.2020.1.13
  • Krause, A. (2010). Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
  • Krawczyk, J. (2021). Sytuacja osób z niepełnosprawnością na rynku pracy w Polsce. Homo et Societas, 6, 53–67. https://doi.org/10.4467/25436104HS.21.004.15282
  • Łaniecka, J. (2018). Niepełnosprawność i osoba niepełnosprawna – w poszukiwaniu definicji pojęć. Konińskie Studia Społeczno-Ekonomiczne, 4(2), 119–130. https://doi.org/10.30438/ksse.2018.4.2.2
  • Łobocki, M. (2000). Metody i techniki badań pedagogicznych. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
  • Szczepanik, G., Walat, W. (2019). Studiujące osoby niepełnosprawne w opinii studentów Uniwersytetu Rzeszowskiego. Edukacja – Technika – Informatyka, 4(30), 291–297. https://doi.org/10.15584/eti.2019.4.40
  • Wroczyńska, A. (2013). Oczekiwania współczesnych studentów wobec uczelni wyższych – prezentacja wyników prowadzonych badań. Studia BAS, 3(35), 249–272. 

Netografia

Wychowanie dziecka z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim – perspektywa młodej matki

1/2024, , , , , , , , ,

Wychowanie dziecka z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim – perspektywa młodej matki

Raising a child with profound intellectual disabilities – a young mother’s perspective

Natalia Ciesielska
ORCID: 0009-0005-4064-4470
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Paulina Bator
ORCID: 0009-0009-1025-5502
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

Artykuł analizuje wpływ diagnozy niepełnosprawności intelektualnej w stopniu głębokim dziecka na matkę oraz całą rodzinę, zwracając uwagę na proces adaptacji, zmiany w codziennym życiu i konieczność elastyczności. Przedstawia etapy doświadczania sytuacji kryzysowej przez rodziców, począwszy od niepewności i nieakceptacji, poprzez agresję i negocjacje, aż do solidarności i akceptacji nowej rzeczywistości. Artykuł skupia się także na charakterystyce osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, zwracając uwagę na specyfikę procesów spostrzegania, uwagi, pamięci i mowy u tych osób. Omawia różnorodne aspekty życia rodzinnego, takie jak zmiany w rutynach i planach, wsparcie społeczne, oraz konieczność dostosowania się do nowych potrzeb dziecka. Dodatkowo, artykuł prezentuje specyfikę wychowania dziecka z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim, podkreślając znaczenie indywidualnego planu edukacyjnego, różnych form terapii oraz wsparcia psychologicznego dla rodziny. Wramach niniejszej pracy przedstawiono również perspektywę młodej matki w kontekście wychowania dziecka z głęboką niepełnosprawnością intelektualną – wyzwania matki w codziennej opiece nad dzieckiem, włączając w to aspekty emocjonalne, społeczne i praktyczne.

Słowa kluczowe: macierzyństwo, dziecko, niepełnosprawność intelektualną, dziecko z głęboką niepełnosprawnością intelektualną, rodzina

Abstract:

The article analyses the impact of the child’s diagnosis of profound intellectual disability on the mother and the whole family, highlighting the process of adaptation, changes in daily life and the need for flexibility. It presents the stages of the parents’ experience of the crisis situation, from uncertainty and non-acceptance, through aggression and negotiation, to solidarity and acceptance of the new reality. The article also focuses on the characteristics of people with profound intellectual disabilities, highlighting the specificity of perceptual, attention, memory and speech processes in these individuals. It discusses various aspects of family life, such as changes in routines and plans, social support, and the need to adapt to the child’s new needs. In addition, the paper presents the specifics of raising a child with profound intellectual disabilities, highlighting the importance of an individual educational plan, various forms of therapy and psychological support for the family. This paper also presents the perspective of a young mother in the context of raising a child with profound intellectual disabilities – the mother’s challenges in the daily care of the child, including emotional, social and practical aspects.

Key words: motherhood, child, intellectual disability, child with profound intellectual disability, family

Propozycja cytowania:
Ciesielska, N., Bator, P. (2024). Wychowanie dziecka z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim – perspektywa młodej matki. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 262-297.

POBIERZ PDF

Bibliografia:

  • Aksamit, D. (2021). Wspieranie rozwoju dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym w przedszkolu specjalnym – ujęcie praktyczne. Szkoła Specjalna, LXXXII(4), 297-313. https://doi.org/10.5604/01.3001.0015.3942.
  • Baran, J. (2012). Problemy i konteksty wychowania dzieci z uszkodzonym słuchem w przekazach ich słyszących matek. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
  • Brzezińska, A. (2009). Drogi dziecka ku samodzielności: między sprawnością a niepełnosprawnością. W: A. Brzezińska (red.), Droga do samodzielności. Jak wspomagać rozwój dzieci i młodzieży z ograniczeniami sprawności. Gdańsk: Wydawnictwo GWP.
  • Gałkowski, T. (1979). Dzieci specjalnej troski. Psychologiczne podstawy rehabilitacji dzieci opóźnionych umysłowo. Warszawa: Wiedza Powszechna.
  • Gałuszka, I. (2021). Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze realizowane na terenie miejsca zamieszkania w opinii rodziców dzieci z głęboką niepełnosprawnością intelektualną–analiza na przykładzie wybranych rodzin. Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, (43), 98-117.
  • Gałuszka, I., Ochman, A. (2022). Doświadczanie kryzysu przez rodziców dziecka z niepełnosprawnością intelektualną. Konteksty Pedagogiczne, 2(19), 123–137. https://doi.org/10.19265/kp.2022.2.19.364
  • Kaźmierska, K. (2004). Wywiad narracyjny jako jedna z metod w badaniach biograficznych.  Przegląd Socjologiczny, 53(1).
  • Koplejewska, M. (2023). Komputer a rzeczywistość. Wykorzystanie gier komputerowych w rozwijaniu wybranych zdolności poznawczych dzieci w młodszym wieku szkolnym na przykładzie badań dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym. Kraków: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego & Towarzystwo Naukowe „Societas Vistulana”.
  • Kościelska, M. (1998). Trudne macierzyństwo. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
  • Maciarz, A. (2001). Psychoemocjonalne i wychowawcze problemy dzieci przewlekle chorych. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
  • Perechowska, M. (2008). Problemy rodzin dzieci niepełnosprawnych intelektualnie. Paedagogia Christiana, 21(1), 145–154. https://doi.org/10.12775/PCh.2008.009
  • Schuchardt, E. (2005). Why Me? Learning to Live in Crises. WCC Publications.
  • Sidor-Piekarska, B. (2015). Wybrane aspekty wychowania dziecka z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym w perspektywie matek oraz kadry pedagogicznej.
    Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Pedagogiki.
  • Stelter, Ż. (2006). Charakterystyka niepełnosprawności intelektualnej. Zagadnienia szczegółowe. W: „Dobry Start” – szkolenia dla usługodawców osób niepełnosprawnych (str. 89-100).
  • Stelter, Ż. (2014). Znaczenie dziecka niepełnosprawnego intelektualnie dla systemu rodzinnego. Społeczeństwo i Rodzina, 35(2), 105-123.
  • Twardowski, A. (1995). Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych. W: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie (s. 18‒53). Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.

Netografia

  • Lechowicz-Minosora, A. (2012). Wybrane metody terapii dziecka z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim. Pobrano z http://zssbrzeg.wodip.opole.pl/WMALM.pdf dnia 22 lutego 2024 roku.

Wiedza na temat zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) i opinia rodziców neurotypowych rówieśników dzieci z ASD dotycząca kształcenia inkluzyjnego

1/2024, , , , , , , , , , ,

Wiedza na temat zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) i opinia rodziców neurotypowych rówieśników dzieci z ASD dotycząca kształcenia inkluzyjnego

Knowledge of autism spectrum disorders (ASD) and the opinion of parents of neurotypical peers of children with ASD regarding inclusive education

Małgorzata Tokaj
ORCID: 0009-0001-8885-016X
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

Pomimo zmian w społeczeństwie dotyczących postrzegania osób z autyzmem oraz możliwości systemowych ułatwiających kształcenie wszystkich na takich samych zasadach bez względu na swoje ograniczenia, można zauważyć, że rodzice dzieci neurotypowych maja obawy co do edukacji włączającej. Celem tego artykułu jest uzyskanie odpowiedzi na pytania: jaki jest poziom wiedzy rodziców dzieci „pełnosprawnych” na temat spektrum zaburzeń autystycznych oraz jaka jest ich opinia na temat kształcenia inkluzyjnego. Wcelu osiągnięcia zamierzonego celu przeprowadzono badanie, korzystając z dwóch kwestionariuszy opracowanych przez Nowakowską i Pisulę. Uzyskane wyniki wskazują, że ogólny poziom wiedzy rodziców dzieci neurotypowych na temat autyzmu jest dość wysoki oraz zbliżony do grupy nauczycieli szkół podstawowych oraz studentów kierunków nauczycielskich w badaniu autorek kwestionariuszy. Wyniki drugiego kwestionariusza ukazują, że respondenci w większości wykazują optymizm wobec koncepcji edukacji włączającej. Jednakże, kiedy mowa o wspólnym kształceniu ich dzieci z rówieśnikami z ASD, podejście to staje się bardziej zróżnicowane, przejawiające pewne obawy lub wątpliwości. Wzwiązku z powyższym można wnioskować, że ogólna wiedza na temat spektrum zaburzeń autystycznych, nie w pełni przekłada się na opinię na temat kształcenia uczniów z ASD w placówkach ogólnodostępnych.

Słowa kluczowe: wiedza na temat ASD, opinie, rodzice, autyzm, edukacja włączająca, inkluzja

Abstract:

Despite changes in society regarding the perception of people with autism and systemic opportunities to facilitate education for all on an equal basis regardless of their limitations, it is noticeable that parents of neurotypical children have concerns about inclusive education. The aim of this article is to answer the questions: what is the level of knowledge of parents of 'non-disabled’ children about autism spectrum disorders and what is their opinion about inclusive education. In order to achieve the aim, a survey was conducted using two questionnaires developed by Nowakowska and Pisula. The results obtained indicate that the general level of knowledge of parents of neurotypical children about autism is quite high and similar to the group of primary school teachers and teaching students in the study of the authors of the questionnaires. The results of the second questionnaire show that respondents are mostly optimistic about the concept of inclusive education. However, when it comes to educating their children together with their peers with ASD, the attitude becomes more mixed, showing some concerns or doubts. Therefore, it can be concluded that the general knowledge about autism spectrum disorders, does not fully translate into an opinion about the education of students with ASD in mainstream institutions.

Key words: ASD knowledge, opinions, parents, autism, inclusive education, inclusion

Propozycja cytowania:
Tokaj, M. (2024). Wiedza na temat zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) i opinia rodziców neurotypowych rówieśników dzieci z ASD dotycząca kształcenia inkluzyjnego. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 280-296.

POBIERZ PDF

Bibliografia:

  • Białek, I., Nowak-Adamczyk, D. (2012). Edukacja włączająca – budowla o mocnych fundamentach. Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich, 7, 11-18.
  • Bougeard, C., Picarel-Blanchot, F., Schmid, R., Campbell, R., Buitelaar, J. (2021). Prevalence of Autism Spectrum Disorder and Co-morbidities in Children and Adolescents: a Systematic Literature Review. Frontiers in psychiatry, 12, 744709. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.744709
  • DeStefano, F., Shimabukuro, T. T. (2019). The MMR Vaccine and Autism. Annual review of virology, 6(1), 585–600. https://doi.org/10.1146/annurev-virology-092818-015515
  • Gałkowski, T., Kossewska, J. (2000). Autyzm wyzwanie naszych czasów. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
  • Halicki, J., Szafranek, A. (2016). Wybrane aspekty inkluzji społecznej. W: M. Halicka, J. Halicki, K. Czykier (red.), Niepełnosprawność. Poznać, przeżyć, zrozumieć (s. 151-164). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
  • Loomes, R., Hull, L., Mandy, W. P. L. (2017). What Is the Male-to-Female Ratio in Autism Spectrum Disorder? a Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 56(6), 466–474. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2017.03.013
  • Nowakowska I., Pisula E. (2018). Wiedza na temat zaburzeń ze spektrum autyzmu i opinie dotyczące edukacji włączającej dzieci z tymi zaburzeniami u nauczycieli szkół podstawowych oraz studentów kierunków nauczycielskich. Człowiek – niepełnosprawność – społeczeństwo, nr 2(40), s. 29-47.
  • Pisula, E. (2021) Autyzm, przyczyny, symptomy, terapia. Wydanie VI zmienione. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
  • Płońska, E. (2020). Niewygodni, niewidoczni i niechciani–formy wiktymizacji osób z autyzmem. W: A. Drabarz (red.), Aksjologiczne i prawne aspekty niepełnosprawności (s. 57-75). Białystok: Wydawnictwo Temida 2.
  • Rynkiewicz, A., Janas-Kozik, M., Słopień, A. (2019). Dziewczęta i kobiety z autyzmem, Psychiatria Polska, 54(4), 737-752.
  • Treffert, D. A. (2014). Savant syndrome: realities, myths and misconceptions. Journal of autism and developmental disorders, 44(3), 564–571. https://doi.org/10.1007/s10803-013-1906-8

Onoterapia jako forma rehabilitacji psychoruchowej osób z niepełnosprawnością

1/2024, , , , ,

Onoterapia jako forma rehabilitacji psychoruchowej osób z niepełnosprawnością

Onotherapy as a form of psychomotor rehabilitation for people with disabilities

Joanna Gruba
ORCID: 0009-0005-3516-1968
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Aleksandra Czudek
ORCID: 0009-0002-5506-2105
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

Terapia wykorzystująca kontakty ze zwierzętami, zwana również zooterapią lub animaloterapią stanowi znaczący element zarówno głównych działań leczniczych, jak i terapii wspomagających. Za najpopularniejszą, najłatwiej dostępną i najczęściej stosowaną formę zooterapii na świecie uważa się dogoterapię. Innymi przykładami takiej terapii są m.in. felinoterapia, hipoterapia czy też zyskująca na popularności onoterapia – czyli terapia przy udziale osłów. Badania naukowe wyraźnie dowodzą znaczącego spektrum korzyści wynikających z terapii z udziałem zwierząt. Eksperci zauważają wyraźny wpływ tych terapii na redukcję objawów zaburzeń psychicznych oraz niesprawności fizycznych. Niemniej jednak, głównym celem i najbardziej pożądanym efektem animaloterapii jest poprawa jakości życia jednostki oraz usprawnienie jej codziennego funkcjonowania. To właśnie te rezultaty stanowią centralny punkt zainteresowania naukowców i terapeutów pracujących w obszarze animaloterapii.

Słowa kluczowe: onoterapia, rehabilitacja, niepełnosprawność

Abstract:

Therapy using contact with animals, also called zootherapy or animal therapy, is a significant element of both main therapeutic activities and supporting therapies. Dog therapy is considered the most popular, most accessible and most frequently used form of zootherapy in the world. Other examples of such therapy include: felinotherapy, hippotherapy or the increasingly popular onotherapy – i.e. therapy with the participation of donkeys. Scientific research clearly demonstrates the significant range of benefits of animal-assisted therapy. Experts note a clear impact of these therapies on reducing the symptoms of mental disorders and physical disabilities. Nevertheless, the main goal and the most desired effect of animal therapy is to improve the quality of life of an individual and improve his or her daily functioning. These results are the central point of interest of scientists and therapists working in the field of animal therapy.

Key words: onotherapy, rehabilitation, disability

Propozycja cytowania:
Gruba, J., Czudek, A. (2024). Onoterapia jako forma rehabilitacji psychoruchowej osób z niepełnosprawnością. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 297-312.

POBIERZ PDF

Bibliografia:

  • Bednarczyk, M. (2019). Felinoterapia jako forma wsparcia włączenia społecznego i rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Student niepełnosprawny. Szkice i rozprawy, 17(10), 67-75.
  • Borioni, N., Marinaro, P., Celestini, S., Del Sole, F., Magro, R., Zoppi, D., Mattei, F., Dall’ Armi, V., Mazzarella, F., Cesario, A., Bonassi, S. (2012). Effect of equestrian therapy and onotherapy in physical and psycho-social performances of adults with intellectual disability: a preliminary study of evaluation tools based on the ICF classification. Disability and rehabilitation, 34(4), 279–287. https://doi.org/10.3109/09638288.2011.605919
  • Charry-Sánchez, J. D., Pradilla, I., Talero-Gutiérrez, C. (2018). Animal-assisted therapy in adults: a systematic review. Complementary therapies in clinical practice, 32, 169–180. https://doi.org/10.1016/j.ctcp.2018.06.011
  • Chmiel, K., Kubińska, Z., Derewiecki, T. (2014). Terapie z udziałem zwierząt w rehabilitacji różnych form niepełnosprawności. Problemy Higieny i Epidemiologii, 95(3), 591-595.
  • Dziurka, D., Długosz, B. (2016). Sposoby użytkowania osłów. Wiadomości Zootechniczne, 54(3).
  • Franczyk, A. (2012). Dogoterapia w pracy terapeutycznej. Biuletyn Logopedyczny, 26, 52-64.
  • Gasińska, M., Krupiński, J., Należyty, M., Paszkiewicz, A., Smolak, W., Solecka, I., Strumińska, A., Ustjan, D., Woińska, M. (2007). Kanony polskiej hipoterapii. Polskie Towarzystwo Hipoterapeutyczne.
  • Girczys-Połedniok, K., Pudlo, R., Szymlak, A., Pasierb, N. (2014). Zastosowanie terapii z udziałem zwierząt w praktyce psychiatrycznej. Psychiatria, 11(3), 171-176.
  • Goleman, M., Drozd, L., Karpiński, M., Czyżowski, P. (2012). Felinoterapia jako alternatywna forma terapii z udziałem zwierząt. Medycyna Weterynaryjna, 68(12), 732-735.
  • Horoszewicz, E., Tomczak, E., Niedziółka, R. (2017). Zwierzę terapeutyczne–kot. Wiadomości Zootechniczne, 55(4).
  • Jagielski, D., Jagielska, A., Pyszora, A. (2014). Dogoterapia—historia, założenia, cele. Propozycja zastosowania w opiece paliatywnej. Med Paliat Prakt, 8(4), 163-167.
  • Karatosidi, D., Marsico, G., Tarricone, S. (2013). Modern use of donkeys. Iranian Journal of Applied Animal Science, 3(1), 13-17.
  • Karbowniczek, J., Mielczarek, J. (2016). Dogoterapia jako naturalna metoda wspomagania, leczenia i rehabilitacji dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, (4/2), 37-45.
  • Łapińska, J. (2014). Potęga kociego mruczenia. Kocie Sprawy, 134–135
  • Madajczyk, M., Wypych, M. (2020). “Domowa dogoterapia” czyli pies dla dziecka z niepełnosprawnością. Gdynia: Fundacja Dogtor, Gdyńskie Centrum Zdrowia.
  • Magiera, A., Klocek, C., Penar, W. (2018). Animaloterapia jako współczesne narzędzie poprawy zdrowia człowieka. Sztuka Leczenia, 2, 85-90.
  • Nawrocka-Rohnka, J. (2010). Dogoterapia jako metoda wspomagania rehabilitacji dziecka z zaburzeniami rozwoju. Nowiny Lekarskie, 79(4), 304-310.
  • Pakulska, J., Rutkowska-Podołowska, M., Podołowski, G. (2010). Nowoczesne formy działalności gospodarczej szansą rozwoju obszarów wiejskich. W: B. Kryk, M. Malicki (red.), Rolnictwo w kontekście zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich (s. 175-194). Szczecin: Wydawnictwo Economicus.
  • Walaszek, R., Szurmik, T., Marszałek, A., Walaszek, K., Burdacki, M. (2016). Medyczne, pedagogiczne, psychologiczne i społeczne oddziaływania hipoterapii. Medycyna Rodzinna, 2, 91-97.
  • Walentynowicz-Moryl, K. (2017). Indywidualny wywiad online–technika asynchroniczna. Relacje. Studia z nauk społecznych, (3), 55-65.

Netografia

Samoocena i poczucie koherencji a satysfakcja z pracy pedagogów specjalnych – raport z badań wstępnych

1/2024, , , , , , ,

Samoocena i poczucie koherencji a satysfakcja z pracy pedagogów specjalnych – raport z badań wstępnych

Self-esteem and sense of coherence and job satisfaction of special education teachers – a preliminary research report

Monika Kusek
ORCID: 0009-0005-4996-7735
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Izabela Możdżeń
ORCID: 0009-0003-7774-1704
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Dominik D. Strzelecki
ORCID: 0000-0003-4675-2462
Instytut Pedagogiki Specjalnej
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

Praca z osobami o specjalnych potrzebach rozwojowych i edukacyjnych oraz wysokie oczekiwania społeczne względem kadry pedagogicznej, stawiają przed pedagogami specjalnymi szereg wyzwań zarówno zawodowych, jak i osobistych. W porównaniu z nauczycielami pracującymi w szkołach ogólnodostępnych, pedagodzy specjalni częściej napotykają sytuacje stresujące oraz obciążające emocjonalnie w miejscu pracy. Dotychczasowe doniesienia badawcze wskazują jednak, że samoocena i poczucie koherencji mogą pełnić rolę bufora chroniącego przed wypaleniem zawodowym, a nawet wspierać wyższą satysfakcję z wykonywanej pracy. Celem przeprowadzonego badania było wykazanie związku pomiędzy samooceną i poczuciem koherencji a satysfakcją z pracy. W badaniu wykorzystano następujące narzędzia: Skalę Samooceny (SES), Kwestionariusz Orientacji Życiowych (SOC-29) oraz Skalę Satysfakcji z Pracy. W badaniu udział wzięło 65 pedagożek specjalnych w wieku od 23 do 60 lat (M=39,0; SD=10,3). Wyniki ujawniły istnienie liniowego związku między samooceną i poczuciem zrozumiałości, zaradności, sensowności oraz ogólnym wynikiem koherencji a satysfakcją z pracy. Otrzymane rezultaty pozwalają przypuszczać, że adekwatnie wysoka samoocena i poczucie koherencji są źródłem zadowolenia z pracy.

Słowa kluczowe: samoocena, poczucie koherencji, satysfakcja z pracy, pedagog specjalny

Abstract:

The work with people with special developmental and educational needs, and the high societal expectations of teaching staff, present special educators with a number of both professional and personal challenges. Compared to teachers working in mainstream schools, special educators are more likely to encounter stressful and emotionally taxing situations in the workplace. However, previous research reports indicate that self-esteem and sense of coherence can act as a buffer against professional burnout and even support higher job satisfaction. The aim of the study conducted was to demonstrate the relationship between self-esteem and sense of coherence and job satisfaction. The following tools were used in the study: Self-Esteem Scale (SES), Sense of Coherence Scale (SOC-29) and Job Satisfaction Scale. Sixty-five female special educators aged between 23 and 60 years (M=39.0; SD=10.3) participated in the study. The results revealed a linear relationship between self-esteem and sense of comprehensibility, manageability, meaningfulness and overall coherence score and job satisfaction. The results obtained suggest that adequately high self-esteem and sense of coherence are a source of job satisfaction.

Key words: self-esteem, sense of coherence, job satisfaction, special education teacher

Propozycja cytowania:
Kusek, M., Możdżeń, I., Strzelecki, D.D. (2024). Samoocena i poczucie koherencji a satysfakcja z pracy pedagogów specjalnych – raport z badań wstępnych. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 227-249.

POBIERZ PDF

Bibliografia:

  • Antonovsky, A. (1995). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Warszawa: Fundacja IPN.
  • Bashir, R., Shahzad, S., Khalid, M., Farooqi, S. M. (2018). Correlation of Self-Esteem, Job Satisfaction and Psychological Well-Being among Special Education Teachers. AL-Qalam, 23(1), 512-522.
  • Borkowska, S. (2010). Równowaga między pracą a życiem pozazawodowym. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 240, 5-44.
  • Chodkowska, M. (2008). Socjopedagogiczne aspekty współpracy pedagoga specjalnego z rodzicami dziecka niepełnosprawnego. W: Z. Palak (red.) Pedagog specjalny w procesie edukacji, rehabilitacji i resocjalizacji, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
  • Diener, E., Emmons, R.A., Larsen, R.J., Griffin, S. (1985). The Satisfaction With Life Scale. Journal of Personality Assessment, 49, 71–75. http://dx.doi.org/10.1207/s15327752jpa4901_13
  • Dyduch, E., Baran, J. (2021). Pedagog specjalny jako refleksyjny praktyk i innowator w kontekście aktualnych wyzwań cywilizacyjnych, kształcenia akademickiego oraz pracy pedagogicznej. Konteksty Pedagogiczne, 2(17), 11–25. https://doi.org/10.19265/kp.2021.2.17.316
  • Dykcik, W. (2010). Kontrowersje wokół oceny kompetencji i efektywności funkcjonowania pedagogów specjalnych zatrudnionych w szkolnictwie dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, W: W. Dykcik (red.), Tendencje rozwoju Pedagogiki specjalnej. Osiągnięcia naukowe i praktyka (z perspektywy 50-lecia pracy pedagogicznej z osobami z niepełnosprawnością). Poznań: Wydawnictwo Naukowe PTP.
  • Dziurzyński, K. (2019). Wypalenie zawodowe nauczycielek edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Journal of Modern Science, 41(2), 11-38. https://doi.org/10.13166/jms/109736
  • Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K., Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
  • Fila-Jankowska, A. (2009). Samoocena autentyczna. Warszawa: Wydawnictwo SWPS.
  • Gołąb, S., Szcześniak, M. (2017). Satysfakcja z pracy a poczucie jakości życia na przykładzie osób z terenów wiejskich–doniesienia wstępne. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie-Problemy Rolnictwa Światowego, 17(2), 41-47.
  • Grabowski, D., Rachwaniec-Szczecińska, Ż. (2015). Poczucie koherencji, etyka pracy jako predyktory zadowolenia z pracy. Rozprawy Społeczne, 9(3), 61-67.\
  • Jakimiuk, B. (2018). Wybrane czynniki kształtujące satysfakcję z pracy nauczyciela. Ruch Pedagogiczny, 2, 73-79.
  • Jelonkiewicz, I., Kosińska-Dec, K. (2001), Poczucie koherencji a style radzenia sobie ze stresem: empiryczna analiza kierunku zależności. Przegląd Psychologiczny, 44(3),
    337–347.
  • Karłyk-Ćwik, A. (2017). Style humoru a wypalenie zawodowe pedagogów resocjalizacyjnych. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 3(79).
  • Kowalczyk, A. (2013). Samoocena jako predyktor przystosowania psychospołecznego osób z niepełnosprawnością pourazową. Lublin: Wydawnictwo WSSP im. Wincentego Pola.
  • Krakowiak, P., Łukaszewska, B. (2015). Samoocena pracowników w instytucjach edukacyjnych i pomocowych a ich działalność zawodowa. Paedagogia Christiana
    1    (35), 273–293. http://dx.doi.org/10.12775/pch.2015.015
  • Kroplewski, Z., Mikuć, J., Szcześniak, M. (2018). Poczucie sensu życia a samoocena osób z niepełnosprawnością ruchową – wstępne wyniki badań empirycznych. Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 1(39), 47–63. http://dx.doi.org/10.5604/01.3001.0012.2391
  • Kupisiewicz, M. (2016). Pedagog specjalny – człowiek o wyjątkowych predyspozycjach osobowościowych, profesjonalista posiadający rozległą, interdyscyplinarną wiedzę
    i umiejętności. Studia z Teorii Wychowania 4(17), 173-186.
  • Linca-Ćwikła, A. (2018), Pedagogiczne uwarunkowania poczucia koherencji. Roczniki Pedagogiczne, 10(46), 45–57. http://dx.doi.org/10.18290/rped.2018.10.3-3
  • Lisowska, E. (2017). Zawodowe uwarunkowania zadowolenia z pracy wśród nauczycieli. Forum Pedagogiczne, 7(1), 227–244.
  • Łaguna, M. (2012). Satysfakcja z życia i satysfakcja z pracy a motywacja do podejmowania szkoleń: Doniesienie z badań. Psychologia Jakości Życia, 11(2), 163-172.
  • Majewicz, P. (2019). Rehabilitacja osób z niepełnosprawnością z perspektywy psychologii pozytywnej. Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 2(44), 29-49. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.5760
  • Mocheche, E.K., Bosire, J. Raburu, P. (2017). Influence of self-esteem on job satisfaction of secondary school teachers in Kenya. International Journal of Advanced and Multidisciplinary Social Studies, 3(2), 29-39.
  • Mozumdar, A.A. (2014). The Role of Self-Esteem and Optimism in Job Satisfaction among teachers of Private Universities in Bangladesh. Asian Business Review Journal. 1(1),114-120.
  • Piotrowicz, M., Cianciara, D. (2011). Teoria salutogenezy – nowe podejście do zdrowia i choroby. Przegląd Epidemiologiczny, 65, 521–527.
  • Plichta, P. (2014). Obciążenia zawodowe pedagogów specjalnych pracujących z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie. Medycyna Pracy, 65(2), 239-250. https://doi.org/10.13075/mp.5893.2014.028
  • Plichta, P. (2015). Wypalenie zawodowe i poczucie sensu życia pedagogów specjalnych. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
  • Rachwaniec-Szczecińska, Ż., Grabowski, D. (2017). Satysfakcja z pracy, etyka pracy i poczucie koherencji na przykładzie pracowników call center. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, 106, 207-216.
  • Sekułowicz, M. (2005). Nauczyciele szkolnictwa specjalnego wobec zagrożenia wypaleniem zawodowym: analiza przypadków. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
  • Sowińska, A. (2014). Zadowolenie z pracy-problemy definicyjne. Studia Ekonomiczne, (197), 45-56.
  • Stanek, K. (2021). Samoocena a radzenie sobie ze stresem w obszarze kompetencji na przykładzie przyszłych pracowników socjalnych. Praca Socjalna, 36(2), 59-71. https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.8732.
  • Strzelecki, D. (2022). Samoocena i zaspokojenie podstawowych potrzeb psychologicznych jako predyktory wypalenia akademickiego wśród studentek pedagogiki specjalnej. Edukacja Dorosłych, 87(2), 95–112. https://doi.org/10.12775/ED.2022.016
  • Strzelecki, D., Nieradka, F. (2023). Wypalenie zawodowe pedagogów specjalnych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 36(4), 115-134. http://doi.org/10.17951/j.2023.36.4.115-134
  • Świętochowski, W. (2004). Poczucie koherencji a wypalanie się w zawodzie nauczyciela. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, 8, 55–66.
  • The jamovi project (2022). Jamovi. (Version 2.3) [Computer Software]. Pobrano z https://www.jamovi.org.
  • Węglarz-Masłowska, M. (2022). Poczucie koherencji a satysfakcja z pracy pedagogów specjalnych i nauczycieli. Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, 47,
    75-87.
  • Węglarz-Masłowska, M. (2023). Wypalenie zawodowe pedagogów specjalnych. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
  • Wijk, K., Bergsten, E. L., Hallman, D. M. (2020). Sense of Coherence, Health, Well-Being, and Work Satisfaction before and after Implementing Activity-Based Workplaces. International journal of environmental research and public health, 17(14), 5250. https://doi.org/10.3390/ijerph17145250
  • Wudarzewski, G. (2013). Satysfakcja z pracy – konceptualizacja pojęcia w świetle badań literaturowych. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu, 5(37), 323-344.
  • Zalewska, A. (2003).  Skala Satysfakcji z Pracy: pomiar poznawczego aspektu ogólnego zadowolenia z pracy. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica 7, 49-61.
  • Zaorska, M. (2012). Rola i miejsce pedagoga specjalnego w kreowaniu działalności edukacyjno-terapeutycznej. Acta Universitatis Nicolai Copernici Pedagogika, 28, 13–24. https://doi.org/10.12775/AUNC_PED.2012.001