Obraz edukacji osób g/Głuchych w polskim szkolnictwie

The image of education of deaf people in Polish schools

Patrycja Łatka
ORCID: 0009-0003-4710-8182
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

W niniejszym artykule omówiony został temat edukacji osób g/Głuchych w Polsce. Poruszony został termin głuchoty wraz z objaśnieniem pisowni z małej i wielkiej litery. Opisane zostało funkcjonowanie językowe dzieci g/Głuchych, trudności z jakimi się zmierzają na co dzień w społeczeństwie większości słyszącej oraz procesy umysłowe jakie towarzyszą g/Głuchym w trakcie nabywania języka. Wspomniana została istota języka migowego w rozwoju i przetwarzaniu językowym wraz z rozwojem kompetencji językowych tychże osób. Ważną rolę w artykule zajmuje historia szkolnictwa oraz surdopedagogiki już od czasów średniowiecznych. Opisana została pierwsza szkoła założona w Polsce wraz z zadaniami jakie jej postawiono. Pochylono się nad współczesną edukacją g/Głuchych wpolskich szkołach, wspomniano o aktualnych programach edukacyjnych a także o systemie szkolnictwa i wychowania jakie obowiązuje od 2017 roku. Przybliżony został temat wyzwań z jakimi mierzy się edukacja osób g/Głuchych w Polsce. Wyróżnione zostały dwa mechanizmy poznawania języka przez osoby słyszące, a następnie skonfrontowano to z ograniczeniami jakie nałożone są na dzieci g/Głuche. Przywołane zostały aspekty warunkujące rozwój poziomu edukacji tychże osób w szkolnictwie polskim wraz z konkretnymi postulatami koniecznymi do wdrożenia by koncepcja kształcenia dwujęzycznego mogła zaistnieć.

Słowa kluczowe: g/Głusi, funkcjonowanie językowe, edukacja, historia edukacji, współczesne wyzwania edukacji

Abstract:

This article discusses the topic of education for deaf people in Poland. The term deafness was discussed along with an explanation of the lowercase and the uppercase letter spelling. The linguistic functioning of Deaf children, the difficulties they face on a daily basis in the hearing majority society, and the mental processes that accompany Deaf children during language acquisition were described. The essence of sign language in the development and language processing along with the development of language competences of these people was mentioned. The history of education and surdopedagogy from medieval times plays an important role in the article. The first school established in Poland and the tasks assigned to it were described. Contemporary education of the Deaf in Polish schools was discussed, current educational programs were mentioned, as well as education and upbringing system that was introduced in 2017. Challenges that education of the Deaf people faced in Poland were presented. Two mechanisms for learning the language by hearing people were distinguished and they were confronted with limitations imposed on deaf children. Aspects determining development of these people’s education in Polish were mentioned, along with specific conditions necessary to implement the concept of bilingual education to exist.

Key words: Deaf people, linguistic functioning, education, history of education, contemporary educational challenges

Bibliografia:

• Bandurski, M., Gałkowski, T. (2003). Rozwój rozumowania przez analogię u dzieci głuchych a komunikacja w języku migowym. Przegląd Psychologiczny 46(3), 253-289.
• Bouvet, D. (1996). Mowa dziecka. Wychowanie dwujęzykowe dziecka niesłyszącego. Warszawa:Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
• Cież, M. (2023). Psychologiczne aspekty wychowania dzieci głuchych – wyzwania w rozwoju i edukacji.W: Humanitarian Corpus: collection of scientific articles on contemporary problems of philosophy, cultural studies, psychology, pedagogy and history. Issue50 (s. 53-58). NVP Interservice Publishing House.
• Courtin, C. (1997). Does sign language provide deaf children with an abstraction advantage? Evidence from a categorization task. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 2(3), 161–171. https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.deafed.a014322
• Czajkowska-Kisil, M. (2006). Dwujęzyczne nauczanie głuchych
  w Polsce. Szkoła Specjalna, 4, 265–275.
• Kotowicz, J. (2020). Kompetencje w polskim języku migowym
  i umiejętność rozumienia czytanego tekstu u uczniów g/Głuchych. Szkoła Specjalna, 3, 165-174.
• Kowalski, M., Zygadło, A. (2022). Problemy i wyzwania współczesnej edukacji w zmieniającej się rzeczywistości społecznej – wprowadzenie w problematykę. Rocznik Lubuski, 48(2), 7-12.
• Kowalski, P., Nowak-Adamczyk, D. (2014). Kształcenie osób głuchych/Głuchych i słabo słyszących – wyzwania dla systemu edukacji w Polsce. Edukacja głuchych – materiały konferencyjne, 109-127.
• Löwe, A. (1995). Wychowanie słuchowe. Historia – metody – możliwości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pearson, B.Z. (2013). Jak wychować dziecko dwujęzyczne. Poznań: Media Rodzina.
• Podgórska-Jachnik, D. (2008). Historia wychowania i edukacji głuchych z perspektywy surdopedagogiki początku XXI wieku. W: J.J. Błeszyński, D. Baczała, J. Binnebesel (red.), Historyczne dyskursy nad pedagogiką specjalną (s. 163-194). Łódź: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Edukacji Zdrowotnej
  w Łodzi.
• Rabsztyn, K. (2015). Edukacja głuchych i niedosłyszących wyzwaniem dla szkolnictwa wyższego w Polsce – wybrane zagadnienia
  i przykłady. Nauczyciel i Szkoła, 1(57),61-70.
• Rakowska, A. (1995). Rozwój systemu gramatycznego u dzieci głuchych. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• Ruta-Korytowska K., Wrześniewska-Pietrzak M. (2018). Obraz szkoły i edukacji uczniów głuchych w Polsce w wypowiedziach dorosłych osób niesłyszących. Kultura i Wychowanie, 2(14), 55-71. https://doi.org/10.25312/2083-2923.14/2018_55-71
• Szczepankowski, B. (1999). Niesłyszący – Głusi – Głuchoniemi. Wyrównywanie szans. Warszawa: Wydawnictwo WSiP.
• Tomaszewski, P. (2014). Funkcjonowanie poznawcze i językowe
  u dzieci głuchych. W: M. Sak (red.), Edukacja głuchych (s. 17-34). Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Tomaszewski, P., Kotowska, K., Krzysztofiak, P. (2017). Paradygmaty tożsamości u g/Głuchych: przegląd wybranych koncepcji.
  W: Woźnicka E. (red), Edukacja niesłyszących – wczoraj, dziś i jutro (s. 111-155). Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi.
• Tomaszewski, P., Moroń, E., Sak, M. (2018). Kultura tudzież rehabilitacja: Ku zmianie paradygmatu w edukacji głuchych
  i słabosłyszących w Polsce. Kultura i Edukacja, 1 (119). https://doi.org/10.15804/kie.2018.01.07
• Zajkowska, M. (2014). Swoi, gdy polscy. Inni, gdy głusi. Praktyki kolonizacyjne wobec głuchych w Polsce. Przegląd Humanistyczny, 5(446), 97-105.