Archiwa tagu: inclusive education

Osoba z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim w polskim systemie edukacji

1/2024, , , , , , , , , , ,

Osoba z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim w polskim systemie edukacji

A person with mild, moderate, severe and profound intellectual disabilities in the Polish educational system

Kinga Bazarnik
ORCID: 0009-0007-4697-2699
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

Artykuł przedstawia kompleksowe informacje dotyczące wszystkich etapów edukacji uczniów z różnym stopniem niepełnosprawności intelektualnej w polskim systemie edukacji, przy uwzględnieniu odpowiednich aktów prawnych regulujących omawiane zagadnienia. Na początku przedstawione zostały zgeneralizowane cechy funkcjonowania każdego stopnia niepełnosprawności, zestawione w sposób tabelaryczny. Zabieg ten poczyniony został w celu wprowadzenie w temat oraz ułatwienie zrozumienia kolejnych aspektów. Artykuł zawiera również sekcję poświęconą inkluzyjnemu oraz segregacyjnemu kształceniu dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, wraz z analizą sposobu postrzegania tych dwóch form edukacji przez różne państwa na świecie. Poprzez analizę różnych aspektów edukacji osób z niepełnosprawnością intelektualną, artykuł może stanowić wartościowy wkład w zrozumienie i poprawę jakości procesu nauczania oraz zapewnienia równych szans edukacyjnych dla wszystkich uczniów.

Słowa kluczowe: niepełnosprawność intelektualna, stopnie niepełnosprawności, funkcjonowanie, polski system edukacji, segregacja, inkluzyjne kształcenie

Abstract:

The article presents comprehensive information on all stages of education of students with various degrees of intellectual disabilities in the Polish education system, taking into account the relevant legal acts governing the issues discussed. At the outset, generalized features of the functioning of each degree of disability are presented, tabulated. This treatment was done in order to introduce the topic and facilitate understanding of subsequent aspects. The article also includes a section on inclusive and segregated education for children with intellectual disabilities, along with an analysis of how these two forms of education are viewed by different countries around the world. By analyzing various aspects of education for people with intellectual disabilities, the article can make a valuable contribution to understanding and improving the quality of the learning process and ensuring equal educational opportunities for all students.

Key words: intellectual disability, degrees of disability, functioning, Polish education system, segregation, inclusive education

Propozycja cytowania:
Bazarnik, K. (2024). Osoba z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim w polskim systemie edukacji. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 21-37.

POBIERZ PDF

 Bibliografia:

  • Bełza, M. (2015). Systemy edukacji osób umiarkowanie i znacznie oraz głęboko niepełnosprawnych intelektualnie (na przykładzie rozwiązań w Anglii, Republice Czeskiej i Polsce). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  • Chrzanowska, I. (2014). Nauczanie inkluzyje w doświadczeniach polskich – podstawy prawne i społeczne uwarunkowania. Studia edukacyjne, 30, 109-117.
  • Domarecka-Malinowska, E. (2005). Edukacja osób niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu głębokim – próba oceny dokonań pedagogicznych. Szkoła Specjalna, 2, 93–101.
  • Głodkowska, J. (2010). Model kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – rożnice nie mogą dzielić. Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Materiały szkoleniowe, cz, 1.
  • Krawczyk, T. (2017). Dlaczego jestem “inny”? – przyczyny występowania niepełnosprawności intelektualnej. W: P. Domżał, M. Gitling, I. Wojaczek (red.), Socjologiczno-pedagogiczne aspekty niepełnosprawności. T. 4: wybrane problemy i kwestie społeczne (82- 97). Racibórz: Wydawnictwo Polska Edukacja.
  • Kubicki, P. (2016). Między włączaniem, a segregacją – szkoły w Polsce wobec uczniów z niepełnosprawnościami. Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej, 22, 107-118.
  • Stelter, Ż. (2006). Charakterystyka niepełnosprawności intelektualnej. Zagadnienia szczegółowe. W: „Dobry Start” – szkolenia dla usługodawców osób niepełnosprawnych.
  • Rafał-Łuniewska, J., (b.d.). Wskazania do pracy z uczniem
    z niepełnosprawnością w stopniu lekkim, umiarkowanym, znacznym i głębokim    . www.ore.edu.pl (dostęp z dnia 23.02.2024).
  • Wysocka, M. (2023). Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze to nie to samo, co zajęcia rewalidacyjne. Portal ePedagogika. https://epedagogika.pl/ksztalcenie-i-wychowanie/zajecia-rewalidacyjnowychowawcze-to-nie-to-samo-co-zajecia-rewalidacyjne-5207.html (dostęp z dnia 23.02.2024).

Akty prawne

  • Ustawa o prawie oświatowym Dz. U. z 2016 r. poz. 59
  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół
  • Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 9 sierpnia 2017
    w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania
    i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym
  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły i stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej
  • Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 23 kwietnia 2013 r.
    w sprawie warunków i sposobu organizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim (Dz.U. z 2013 r. poz. 529 ze zm.)

Dostosowanie przestrzeni i procesu kształcenia dla uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w warunkach szkoły integracyjnej i ogólnodostępnej

1/2024, , , , ,

Dostosowanie przestrzeni i procesu kształcenia dla uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w warunkach szkoły integracyjnej i ogólnodostępnej

Adapting the learning space and process for students with autism spectrum disorders in inclusive and mainstream school settings

Jolanta Książek
ORCID: 0009-0000-9087-8316
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

W artykule omówione zostały najistotniejsze problemy, z którymi w środowisku szkół inkluzyjnych (integracyjnych i ogólnodostępnych) spotykają się uczniowie
z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Zaliczyć można do nich nadwrażliwość sensoryczną, zaburzenia w procesie komunikowania się, niechęć ze strony rówieśników oraz przejawianie zachowań nieakceptowanych społecznie. Wspomniano też o aktualnych kategoriach diagnostycznych zaburzeń ze spektrum autyzmu (DSM-5 oraz ICD-11). Wskazano warunki jakie należy spełnić, aby dostosować przestrzeń szkolną i proces kształcenia do ich potrzeb (ograniczenie źródeł hałasu, zapewnienie miejsc do wyciszenia się, dbałość o uporządkowanie przestrzeni). Jeśli chodzi o edukację – zwrócono uwagę na główne formy terapii (poznawczo-behawioralna, logopedyczna, trening umiejętności społecznych, wsparcie psychologiczne), potrzebę stałości (miejsca, czasu i osób), a także znaczenie planów aktywności w pracy z nim. Na koniec przybliżono rolę terapeuty – jako osoby wspomagającej współpracę nauczyciela z uczniem z ASD. Dzięki zapewnieniu odpowiedniej organizacji przestrzennej szkoły oraz zindywidualizowanego procesu kształcenia podopieczni otrzymują jak najlepsze warunki do dalszego rozwoju.

Słowa kluczowe: zaburzenia ze spektrum autyzmu, edukacja inkluzyjna, nauczanie

Abstract:

The article discusses the most important problems that students with autism spectrum disorders encounter in the environment of inclusive schools (integrated and mainstream). These include sensory hypersensitivity, communication disorders, reluctance from peers and socially unacceptable behavior. Current diagnostic categories of autism spectrum disorders (DSM-5 and ICD-11) are also mentioned. The conditions that must be met to adapt the school space and the educational process to their needs were indicated (limiting noise sources, providing places to calm down, keeping the space tidy). When it comes to education, attention was paid to the main forms of therapy (cognitive-behavioral, speech therapy, social skills training, psychological support), the need for stability (place, time and people), as well as the importance of activity plans in working with him. Finally, the role of the therapist was presented – as a person supporting cooperation between a teacher and a student with ASD. By ensuring appropriate spatial organization of the school and an individualized education process, students receive the best possible conditions for further development.

Key words: autism spectrum disorder, inclusive education, teaching

Propozycja cytowania:
Książek, J. (2024). Dostosowanie przestrzeni i procesu kształcenia dla uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w warunkach szkoły integracyjnej i ogólnodostępnej. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 81-93.

POBIERZ PDF

 Bibliografia:

  • American Psychiatric Association, DSM-5 Task Force. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5™ (5th ed.). American Psychiatric Publishing, Inc.. https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596
  • Antonik, A. (2015).  Nauczyciel wobec trudności związanych
    z edukacją uczniów z zaburzeniami ze spektrum autyzmu
    w warunkach szkoły integracyjnej i ogólnodostępnej. Analiza obszarów problemowych. Studia edukacyjne, 34, 153-165.
  • Bombińska-Domżał, A., Cierpiałowska, T., Lubińska-Kościółek E., Niemiec, S., Kossewska, J. (2020). Szkoła inkluzyjna jako przestrzeń (nie)przyjazna sensorycznie dla uczniów
    z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w opinii nauczycieli szkół inkluzyjnych. Edukacja, 2(153), 10-28.
  • Cybulska, R., Derewlana, H., Kacprzak, A., Pęczek, K. (2017). Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w systemie edukacji
    w świetle nowych przepisów prawa oświatowego    . Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
  • Gałecki, P., Pilecki, M., Rymaszewska, J., Szulc, A., Sidorowicz, S., Wciórka, J. (2018). Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych DSM-V. Wrocław: Edra Urban & Partner.
  • Garncarz, A., Rybka, A. (2012). Terapia i edukacja osób z autyzmem
    i niepełnosprawnością intelektualną. Próba integracji zagadnień. Sztuka leczenia, nr 3-4, 47-68.
  • Kołakowski, A., Pisula, A. (2011). Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
  • Kossewska, J. (2017). Interpersonal interaction between pupils in the integrated secondary school No. 1 in Cracow. W: A. Galkiene (red.), Inclusion in socio-educational frames. Inclusive school cases in four European countries – an ethnographic research (s. 400–408). Wilno: Lithuanian University of Educational Sciences.
  • Lew-Koralewicz, A. (2018). Integracja dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w opiniach ich nauczycieli. Student Niepełnosprawny. Szkice i rozprawy, 18(11), 221–237.
  • Majewicz, P. (2023). ICD-11 – implikacje w badaniach i praktyce psychologiczno-pedagogicznej. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 42(1), 123–139. http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2023.42.1.123-139
  • Pajor, P., Zawadzka, D., Kozłowski, P. (2019). Rola zespołu interdyscyplinarnego w procesie terapii zajęciowej. Studium przypadku dziecka ze spektrum autyzmu. W: E. Chodźko, A. Surma (red)., Wybrane aspekty z zakresu edukacji i literatury (s.169-183). Lublin: Wydawnictwo Naukowe Tygiel.
  • Pisula, E. (2010). Efektywność działań terapeutycznych podejmowanych wobec dzieci z autyzmem. W: E. Pisula, D. Danielewicz (red), Wybrane formy terapii i rehabilitacji osób z autyzmem (s. 13-28). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
  • Płatos, M., Gocłowska, K., Wojaczek, K., Woźniak-Rekucka, P., Zawisny, A., Pisula, E. (2016). Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w świetle sondażu ogólnopolskiego. W: M. Płatos (red.), Ogólnopolski spis autyzmu. Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w Polsce (s. 22–129). Warszawa: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
  • Szmania, L. (2016). Relacje rówieśnicze w szkole w perspektywie osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 22(16), 202–221.
  • WHO (2024). ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics. Pobrane 10 lutego 2024 r.  z: https://icd.who.int/browse/2024-01/mms/en
  • Woźniak, M. (2018). Uczniowie ze spektrum autyzmu w szkole ogólnodostępnej. Analiza trudnych zachowań. Roczniki pedagogiczne, 10(46), 107-120.
  • Zakrzewski, P. (2012). Stereotyp i etykietowanie jako zjawiska towarzyszące edukacji w szkole. Warszawskie studia pastoralne, 15, 176-196.

Akty prawne

  • Ustawa o Systemie Oświaty (2017). Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 listopada 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o systemie oświaty. Dz.U. 2017 poz. 2198

Wiedza na temat zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) i opinia rodziców neurotypowych rówieśników dzieci z ASD dotycząca kształcenia inkluzyjnego

1/2024, , , , , , , , , , ,

Wiedza na temat zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) i opinia rodziców neurotypowych rówieśników dzieci z ASD dotycząca kształcenia inkluzyjnego

Knowledge of autism spectrum disorders (ASD) and the opinion of parents of neurotypical peers of children with ASD regarding inclusive education

Małgorzata Tokaj
ORCID: 0009-0001-8885-016X
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Abstrakt:

Pomimo zmian w społeczeństwie dotyczących postrzegania osób z autyzmem oraz możliwości systemowych ułatwiających kształcenie wszystkich na takich samych zasadach bez względu na swoje ograniczenia, można zauważyć, że rodzice dzieci neurotypowych maja obawy co do edukacji włączającej. Celem tego artykułu jest uzyskanie odpowiedzi na pytania: jaki jest poziom wiedzy rodziców dzieci „pełnosprawnych” na temat spektrum zaburzeń autystycznych oraz jaka jest ich opinia na temat kształcenia inkluzyjnego. Wcelu osiągnięcia zamierzonego celu przeprowadzono badanie, korzystając z dwóch kwestionariuszy opracowanych przez Nowakowską i Pisulę. Uzyskane wyniki wskazują, że ogólny poziom wiedzy rodziców dzieci neurotypowych na temat autyzmu jest dość wysoki oraz zbliżony do grupy nauczycieli szkół podstawowych oraz studentów kierunków nauczycielskich w badaniu autorek kwestionariuszy. Wyniki drugiego kwestionariusza ukazują, że respondenci w większości wykazują optymizm wobec koncepcji edukacji włączającej. Jednakże, kiedy mowa o wspólnym kształceniu ich dzieci z rówieśnikami z ASD, podejście to staje się bardziej zróżnicowane, przejawiające pewne obawy lub wątpliwości. Wzwiązku z powyższym można wnioskować, że ogólna wiedza na temat spektrum zaburzeń autystycznych, nie w pełni przekłada się na opinię na temat kształcenia uczniów z ASD w placówkach ogólnodostępnych.

Słowa kluczowe: wiedza na temat ASD, opinie, rodzice, autyzm, edukacja włączająca, inkluzja

Abstract:

Despite changes in society regarding the perception of people with autism and systemic opportunities to facilitate education for all on an equal basis regardless of their limitations, it is noticeable that parents of neurotypical children have concerns about inclusive education. The aim of this article is to answer the questions: what is the level of knowledge of parents of 'non-disabled’ children about autism spectrum disorders and what is their opinion about inclusive education. In order to achieve the aim, a survey was conducted using two questionnaires developed by Nowakowska and Pisula. The results obtained indicate that the general level of knowledge of parents of neurotypical children about autism is quite high and similar to the group of primary school teachers and teaching students in the study of the authors of the questionnaires. The results of the second questionnaire show that respondents are mostly optimistic about the concept of inclusive education. However, when it comes to educating their children together with their peers with ASD, the attitude becomes more mixed, showing some concerns or doubts. Therefore, it can be concluded that the general knowledge about autism spectrum disorders, does not fully translate into an opinion about the education of students with ASD in mainstream institutions.

Key words: ASD knowledge, opinions, parents, autism, inclusive education, inclusion

Propozycja cytowania:
Tokaj, M. (2024). Wiedza na temat zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) i opinia rodziców neurotypowych rówieśników dzieci z ASD dotycząca kształcenia inkluzyjnego. Zeszyty Naukowe Pedagogiki Specjalnej, 17, 280-296.

POBIERZ PDF

Bibliografia:

  • Białek, I., Nowak-Adamczyk, D. (2012). Edukacja włączająca – budowla o mocnych fundamentach. Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich, 7, 11-18.
  • Bougeard, C., Picarel-Blanchot, F., Schmid, R., Campbell, R., Buitelaar, J. (2021). Prevalence of Autism Spectrum Disorder and Co-morbidities in Children and Adolescents: a Systematic Literature Review. Frontiers in psychiatry, 12, 744709. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.744709
  • DeStefano, F., Shimabukuro, T. T. (2019). The MMR Vaccine and Autism. Annual review of virology, 6(1), 585–600. https://doi.org/10.1146/annurev-virology-092818-015515
  • Gałkowski, T., Kossewska, J. (2000). Autyzm wyzwanie naszych czasów. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
  • Halicki, J., Szafranek, A. (2016). Wybrane aspekty inkluzji społecznej. W: M. Halicka, J. Halicki, K. Czykier (red.), Niepełnosprawność. Poznać, przeżyć, zrozumieć (s. 151-164). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
  • Loomes, R., Hull, L., Mandy, W. P. L. (2017). What Is the Male-to-Female Ratio in Autism Spectrum Disorder? a Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 56(6), 466–474. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2017.03.013
  • Nowakowska I., Pisula E. (2018). Wiedza na temat zaburzeń ze spektrum autyzmu i opinie dotyczące edukacji włączającej dzieci z tymi zaburzeniami u nauczycieli szkół podstawowych oraz studentów kierunków nauczycielskich. Człowiek – niepełnosprawność – społeczeństwo, nr 2(40), s. 29-47.
  • Pisula, E. (2021) Autyzm, przyczyny, symptomy, terapia. Wydanie VI zmienione. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
  • Płońska, E. (2020). Niewygodni, niewidoczni i niechciani–formy wiktymizacji osób z autyzmem. W: A. Drabarz (red.), Aksjologiczne i prawne aspekty niepełnosprawności (s. 57-75). Białystok: Wydawnictwo Temida 2.
  • Rynkiewicz, A., Janas-Kozik, M., Słopień, A. (2019). Dziewczęta i kobiety z autyzmem, Psychiatria Polska, 54(4), 737-752.
  • Treffert, D. A. (2014). Savant syndrome: realities, myths and misconceptions. Journal of autism and developmental disorders, 44(3), 564–571. https://doi.org/10.1007/s10803-013-1906-8